Dakloze winter voor slachtoffers Marokkaanse overstromingen

Anderhalve maand geleden spraken alle Marokkaanse media over de plotse hevige regen die de zuidelijke helft van het land onder water zette.

Overstromingen zijn Marokko niet vreemd, maar met minstens zevenenveertig doden en ongeveer 23.000 beschadigde en verdwenen huizen is het duidelijk dat Marokko slecht voorbereid was op deze natuurramp.

‘We hebben nu vooral huizen nodig.’

De inwoners van Douar El Barghout kunnen hiervan getuigen. ‘We zien politici die dit gebied bezoeken en er komen hulpgoederen maar we hebben nu vooral huizen nodig’, zegt Redwan Laarssi (30). Hij is een van de inwoners van Douar El Barghouti die ik op donderdag ontmoet na een rit van een kwartier vanuit het centrum van Taroudant.

De realiteit bestaat uit volledig verdwenen huizen en woningen waarvan enkel een stevige deur overeind is gebleven.

© Hasna Ankal

‘Dit dorp bestaat uit ongeveer vijftig gezinnen. Van minstens zesenderig gezinnen is de woning vernietigd door de overstroming. Als je langs ons dorp voorbij rijdt valt de schade niet fel op en lijkt het mee te vallen, maar je moet hier eens rondwandelen en dan zie je meteen de realiteit.’ Die realiteit bestaat uit volledig verdwenen huizen en woningen waarvan enkel een stevige deur overeind is gebleven. ‘De muren zijn van zwak bouwmateriaal. We hadden in november zandzakken geplaatst maar het water kwam toch binnen.’

Sneeuw

• Midden november viel onophoudelijk hevige regen in voornamelijk twee economische zones: Souss-Massa-Draa en Guelmim-Smara. Souss-Massa-Draa omvat bekende plaatsen als Agadir, Taroudant en Sidi Ifni. In Guelmim-Smara gaat het om steden als Guelmim en Tata.

• In de regio van Agadir viel in achtenveertig uur evenveel regen als in een heel jaar.

• Midden december waren er minstens zevenenveertig doden. Een aantal mensen waren nog vermist. Begin deze week werd in Sidi Ifni een 72-jarige man dood teruggevonden.

• Minstens 23.000 huizen zijn beschadigd volgens het ministerie van Huisvesting en Stedelijk Beleid.

Wanneer Laarssi me rondleidt is het middag en is het warm. In de winter is deze warmte er enkel tussen tien uur in de ochtend en vier uur in de namiddag. Op de andere tijdstippen kan het erg koud worden. De meerderheid van de huizen in Marokko heeft geen verwarming, maar voor de mensen zoals in Douar El Barghout wordt deze winter extra koud. De wind is ook een pak frisser door de sneeuw op de bergtoppen in de Hoge Atlas.

‘Hoe we dit overleven? Wel we doen ons best om dit vol te houden, we kunnen niet anders, maar we hebben gelukkig extra dekens gekregen van inwoners uit andere plaatsen’, zegt Hafida, een oudere vrouw in het dorp. ‘Het ergste was toen het water ons in de nacht verraste en we ons plots snel moesten verplaatsen. Ik heb een familielid die een hartziekte heeft en was bang voor zijn gezondheid.’

Buiten de winter is er een bijkomend probleem voor jongeren. Deze week is namelijk voor veel studenten een examenperiode waarin een veilige en warme studieruimte meer dan nodig is. Laarssi: ‘De situatie was voor velen al lastig doordat ze iedere dag 4 kilometer te voet naar Sebt El Guerdane wandelen voor hun school. Sommigen moeten zelfs nog langer stappen.’

‘Niet de eerste keer’

In de buurt van het huis van Hafida komen we Mhamed tegen, een oude man die verschillende kamers in zijn huis niet meer kan gebruiken. ‘Je ziet dat ik hier dus alles bijeen heb geplaatst’, vertelt hij. Hij toont een kamer met een bed met daarnaast een tafeltje met een theepot dat normaal in de woonkamer staat.

Het huis van Mhamed. Verschillende kamers in zijn huis kan hij niet meer gebruiken.

© Hasna Ankal

Deze inwoners vertellen allemaal dat architecten en ingenieurs zijn gekomen om het grondgebied te onderzoeken zodat het water bij een volgende felle regen de huizen niet meer bereikt. ‘Maar het is niet de eerste keer dat ons dit overkwam’, zegt Laarssi. ‘In 2010 waren er ook overstromingen en toen is er nadien niets gebeurd, ook al was de schade niet zo rampzalig als nu. Wat we nu dringend nodig hebben zijn nieuwe en stevige huizen.’

Hulpgoederen

Door goede contacten met inwoners in Taroudant kunnen de jongeren van Jeunes d’Atlas rekenen op veel steun.

Een busje met hulpgoedern van Jeunes d’Atlas.

© Hasna Ankal

De weg naar Douar El Barghout vond ik met de hulp van Hicham Nejjari (29), voorzitter van de jongerenvereniging Jeunes d’Atlas (‘Jongeren van de Atlas’) in Taroudant. Eerder deze week vertelde hij over hoe en waarom zijn vereniging hulpgoederen inzamelt voor slachtoffers van de overstroming.

Nejjari: ‘Normaal gezien houden we ons voornamelijk bezig met vakantiekampen voor kinderen die in berggebieden wonen en we gaan in arme en afgelegen dorpen scholen opknappen en versieren. Ons hoofddoel is dat we kinderen en hun ouders overtuigen van het belang van onderwijs. Sinds eind november veranderde de overstroming ons programma: onze vrijwilligers hielden zich vooral bezig met noodhulp voor mensen getroffen zijn door de felle regen.’

Deze jongeren uit Taroudant startten tien jaar geleden met Jeunes d’Atlas. Intussen zijn er ongeveer 200 vrijwilligers in Taroudant, Agadir, Marrakesh en Casablanca. ‘Zodra onze huidige voorraad van hulpgoederen op is focussen we ons terug op de zomerkampen. Nu hebben we nog een grote voorraad van onder meer dekens, hygiëneproducten, voedsel en kledij.’

Door goede contacten met inwoners in Taroudant kunnen de jongeren van Jeunes d’Atlas rekenen op veel steun. ‘We kregen een garage van een winkeleigenaar waar we de voorraad konden plaatsen.’

Bouwmateriaal

Bij hun wekelijkse vergadering op dinsdagavond bespraken ongeveer 40 leden hoe ze zullen omgaan met deze voorraad. Ze bespraken ook hun bezoeken aan dorpen zoals Douar El Barghout. ‘We waren onder meer in Tamaloukt en Afansou in het berggebied dat Mantaga heet. Maar de felste schade zagen we in Douar El Barghout dat enkele dagen in november zelfs niet toegankelijk was door het water. Zodra de weg vrij was konden we slaapzakken, hygiëneproducten en kledij brengen’, vertelt Nejjari. ‘Gelukkig waren hier geen doden zoals in de stad Guelmim. Mensen verloren wel hun vee.’

Overstromingen zijn Marokko niet vreemd, maar met minstens 47 doden en ongeveer 23.000 beschadigde en verdwenen huizen is het duidelijk dat Marokko slecht voorbereid was op deze natuurramp.

© Hasna Ankal

Wanneer Nejjari uitlegt hoe Jeunes d’Atlas in actie schoten is hij in het gezelschap van twee andere vrijwilligers: Mohamed Ait Ouguerd (27) en Khalid Ait Ali (27). Ze vertellen dat veel Marokkanen proberen om te helpen op de manier die ze kunnen. ‘Verschillende gezinnen vonden een nieuwe verblijfplaats bij familie, moskeeën en internaten. Een man schonk een stuk grond waar huizen gebouwd mogen worden. Iemand anders die een firma van bouwmaterialen heeft gaf een deel van wat hij heeft gratis aan de inwoners van Douar El Barghout’, zegt Ait Ali. ‘De provincie Taroudant gaf ook wat bouwmateriaal maar het is niet voldoende. In Douar El Barghout is veel meer nodig om mensen van huizen te voorzien’, zegt Ait Ouguerd.

Arme boeren

Van de politiek verwachten de vrijwilligers van Jeunes d’Atlas voorlopig niet veel verandering. Nejjari: ‘Onze ideeën willen we wel graag bij politici voorstellen, maar ze gaan pas luisteren als we onze vereniging met hun partij verbinden. En dat willen we liever niet want dan zijn we niet meer onafhankelijk. Onze onafhankelijk garandeert ons nu dat we zelf bepalen waar en hoe we helpen in plaats van rekening te houden met de voorkeuren van een partij.’

Buiten de winter is er een bijkomend probleem voor jongeren. Deze week is namelijk voor veel studenten een examenperiode waarin een veilige en warme studieruimte meer dan nodig is.

© Hasna Ankal

Wat de concrete ideeën van de jongeren van de Atlas zijn? ‘We denken aan bijvoorbeeld een noodplan. Het is voorspeld dat Marokko elk jaar overstromingen zal meemaken dus zouden we moeten investeren in toegankelijke EHBO-opleidingen zodat meer mensen weten hoe ze een eerste hulp kunnen toedienen. Maar willen ook aandacht voor de sociale context: veel huizen worden nog gebouwd langs rivieren terwijl dat niet mag. Je kan die eigenaars dat moeilijk kwalijk nemen. Het gaat immers om arme boeren die daar bouwen omdat die grond goedkoper is en andere toegestane bouwplaatsen te duur zijn.’