Elke dag plegen in India twintig boeren zelfmoord. Ze kunnen niet op tegen de lage prijs van de industriële landbouw en steken zich in de schulden om de oogstopbrengst te vergroten door investeringen in werktuigen, zaden, pesticiden en kunstmest. Nu een groeiende middenklasse gezond voedsel op zijn bord wil, heeft ook de IT de landbouw ontdekt en zoekt alternatieven in een getroebleerde sector.
© Saskia Konniger
Elke dag plegen in India twintig boeren zelfmoord. Ze kunnen niet op tegen de lage prijs van de industriële landbouw en steken zich in de schulden om de oogstopbrengst te vergroten door investeringen in werktuigen, zaden, pesticiden en kunstmest. Nu een groeiende middenklasse gezond voedsel op zijn bord wil, heeft ook de IT de landbouw ontdekt en zoekt alternatieven in een getroebleerde sector.
‘Het landbouwsysteem is vastgelopen. We gebruiken zoveel chemicaliën dat mensen ziek worden.’
‘Het landbouwsysteem is vastgelopen,’ vertelt Shameek Chakravarty, de oprichter van de app Farmizen.com. ‘We gebruiken zoveel chemicaliën dat mensen ziek worden. Boeren sterven door vergiftiging en consumenten krijgen kanker. Dat moet anders.’
Na een internationale carrière als programmeur voor onder andere Yahoo besluit Shameek Chakravarty (39 jaar, geboren in Calcutta) terug te keren naar India en voor zichzelf te beginnen. ‘Vroeger op school leerden we al dat de Indiase landbouw in crisis was. Er werd destijds een campagne gestart om de agrarische sector te moderniseren, de “Groene Revolutie”. Prioriteit waren schaalvergroting en efficiëntie, zodat alle monden gevoed konden worden. De hervormingen kwamen vanuit goede intenties, maar om de oogst te vergroten is men massaal overgestapt op het gebruik van kunstmest en pesticiden.’
‘Door de jaren heen zijn boeren steeds meer chemische middelen gaan gebruiken met als resultaat dat de akkers uitgeput raken. Ons ecosysteem is vergiftigd. Boeren en consumenten worden ziek. De Verenigde Staten en China zijn grootste vervuilers van de wereld, maar India haalt ze met grote snelheid in.’
Zero Budget Natural Farming
‘Ik hou van tuinieren en omdat we onbespoten groenten wilden eten, gingen mijn vrouw en ik onze eigen gewassen verbouwen. Al snel raakte ik gegrepen door biologisch boeren. En toen ik me in de Indiase landbouw ging verdiepen, realiseerde ik me dat India in een unieke situatie zit. India is na China de tweede fruit en groenten exporteur ter wereld, ondanks de inefficiënte productie. Omdat meer dan de helft van de bevolking boer is, halen we per saldo hoge cijfers. Ik ben ervan overtuigd geraakt dat de kracht van de Indiase landbouw in de kleinschaligheid zit, omdat je dan juist kunt overschakelen op biologische landbouw.’
Toen de groenten in zijn moestuin door tijdgebrek waren overwoekerd, kreeg Shameek een ingeving: je via een app abonneren op een perceel bij een biologische boer. In juni 2017 startte hij Farmizen.com. De app, een soort Farmville maar dan in het echt, koppelt momenteel 750 abonnees aan tien biologische boerderijen in en rondom Bangalore. ‘De klanten geven via de app aan wat ze willen verbouwen en worden door de boer door middel van foto’s op de hoogte gehouden over de groei van hun gewas. De oogst wordt thuisgebracht.’
Zorgvuldig selecteert Shameek de boeren met wie hij in zee gaat: ‘Ons landbouwmodel is geïnspireerd op Zero Budget Natural Farming (ZBNF), ontwikkeld door de Indiase boer Subhash Palekar. De sleutel van dit model is diversiteit. Per perceel planten we 5 à 6 verschillende gewassen, zodat de grond vruchtbaar blijft. Dit is ook financieel gezonder, omdat je op deze manier de risico’s verspreidt van een eventuele misoogst en prijsdalingen.’
‘Om het ecosysteem te bevorderen, planten we tussen de percelen bijvoorbeeld bloemen die bijen aantrekken.’
‘En alles is natuurlijk. We maken zelf onze kunstmest, volgens het recept van Kalebar en experimenteren met biologische insectenbestrijding en slimme bewateringsystemen. Via de app geven boeren ervaringen aan elkaar door. Natural Farming betekent mét de natuur samenwerken in plaats van tégen de natuur. Om het ecosysteem te bevorderen, planten we tussen de percelen bijvoorbeeld bloemen die bijen aantrekken. Ook zetten we bepaalde wormen uit die de grond los maken.’
Het ZBNF-model heeft de laatste jaren vooral voeten aan de grond gekregen in Karnataka en is uitgegroeid tot een heuse grassroot beweging, gesteund door een brede boerenbeweging: Karnataka Rajya Raitha Sangha (KRRS). Zo’n 60.000 tot 100.000 boeren hebben inmiddels aan ZBNF-cursussen deelgenomen. Ook ondersteunen enkele lokale overheidsinstanties, met name in Andhrah Pradesh, het ZBNF-model.
Volgens een onderzoek uit 2017 van de internationale boerenorganisatie Via Campesina zijn de meeste cursisten kleine tot middelgrote boeren met toegang tot water en ten minste één koe. Hun voornaamste motivatie is het beschermen van hun gezondheid en het voorkomen van schulden door over te schakelen naar een landbouwmethode die minder zwaar leunt op investeringen. Een kwart van geïnterviewde cursisten waren jonger dan 30 jaar, jongeren die na enkele jaren werken in de stad geïnspireerd door de ZBNF-beweging waren teruggekeerd naar het boerenleven.
Obstakels
De cursisten willen dus graag werken volgens de biologische methode, maar het is niet bekend voor hoeveel agrariërs de omschakeling succesvol is. Er blijven nog veel obstakels. Zo is het voor veel boeren moeilijk om de oogst op tijd naar de klant te brengen. Door slechte wegen en gebrek aan koelcellen gaat een deel van de gewassen al stuk voor ze op de markt verschijnen. Ook marketing en afhankelijkheid van tussenpersonen is een probleem. Sommige boeren hebben zelf een winkel opgezet waarin ze hun producten aanprijzen, maar deze initiatieven zijn vooralsnog uitzonderingen.
Shameek wil de kloof tussen klant en de biologische boer overbruggen door enkele belangrijke obstakels weg te halen. ‘De kracht van ons model is dat de boer is verzekerd van een goed maandelijks inkomen. Ook faciliteren wij het transport en het contact met de klant.’
Zo heeft participerende boerin Prathiba Reddy (24 jaar), afgestudeerd microbiologe, samen met haar vader en met behulp van Farmizen van hun familieboerderij een goed lopend biologisch bedrijf gemaakt. Ze heeft plezier in de communicatie met de klanten: ‘Ik ontmoet veel mensen. Ik stuur onze klanten foto’s van de gewassen en leg uit wat we doen. Soms komen klanten langs en dan werken ze samen met hun kinderen op het land.’
‘We richten ons nu op mensen die het kunnen betalen en overtuigd zijn van het doel. En die groep groeit. Steeds meer mensen zijn de vervuiling beu en zien dat het anders moet.’
‘We stimuleren abonnees om langs te komen, zodat ze enthousiast raken over de methode en hun kennis en ervaring met anderen delen,’ vult Shameek later aan. ‘Ik realiseer me dat onze klanten een voorhoede vormen. Maar verandering start met bewustwording. We richten ons nu op mensen die het kunnen betalen en overtuigd zijn van het doel. En die groep groeit. Steeds meer mensen zijn de vervuiling beu en zien dat het anders moet.’
‘Ik weet dat een abonnement (2500,- roepies per maand, circa 31,- euro - SK) voor veel Indiërs nu nog niet te betalen is. We hebben met opzet een hoge abonnementsprijs, omdat we nog experimenteren. Het is de bedoeling om, als we klaar zijn om te groeien, het abonnement iets goedkoper te maken. Ik geloof in dit model, zeker voor India. Als de kloof tussen consument en boer gedicht is, kunnen al die miljoenen kleine boeren op een natuurvriendelijke manier voor een goed inkomen heel wat steden van gezond eten voorzien. Natuurlijk moeten de wegen dan wel verbeterd worden.’
© Saskia Konniger
‘Ik heb momenteel 3000 abonnees op de wachtlijst en word gebeld door boeren uit het hele land die van ons gehoord hebben en mee willen doen. We doen nu de eerste verkenningen om onze app uit te rollen in Hyderabad. Daarna zullen we uitbreiden naar andere steden. Eerst in India en daarna internationaal. Ik ben al gebeld door mensen in Singapore, Costa Rica en Colorado, maar dit systeem werkt vooral in regio’s met veel kleine boeren, in een land als Brazilië bijvoorbeeld.’
‘Ik juich het toe als anderen ons model kopiëren. Hoe meer biologische boeren, hoe beter. Maar het is wel de bedoeling om te zijner tijd met Farmizen naar de aandelenbeurs te gaan. Nee, ik ben niet bang dat investeerders ons model uitkleden en dat boeren tegen de laagste prijs moeten gaan produceren. We zijn anders dan bijvoorbeeld Uber, omdat onze klanten het hele jaar door contact hebben met de boeren. Ze bouwen een band op. Een Uberchauffeur zie je maar één rit.’
***
Bronnen: Ashlesha Khadse, Peter Michael Rosset, Helda Morales & Bruce G. Ferguson,Taking agroecology to scale: the Zero Budget Natural Farming peasant movement in Karnataka, India, in: The Journal of Peasant Studies, 2018 Vol. 45, No. 1, 192–219