Jong en geëngageerd, maar niet politiek vertegenwoordigd
‘Ik zou blanco stemmen uit protest als de dreiging van extreemrechts niet zo groot was’
© Sebastiaan ter Burg/ Flickr (CC BY-SA 2.0 DEED)
© Sebastiaan ter Burg/ Flickr (CC BY-SA 2.0 DEED)
Jani Lambrechts
04 juni 2024
Hoe kijk je naar de verkiezingen en de Belgische politiek als je jong bent én tot een minderheidsgroep behoort? Lotus, Hayat en Jef delen hun kijk met MO*. ‘Steeds meer zaken zijn urgent en moeten hoger op de agenda komen. Dan kan het systeem niet anders dan kapot zijn.’
Lotus Li (21) en Hayat Kassioui (21) studeren allebei internationale politiek, de ene in Leuven, de andere in Gent. Op 9 juni trekken ze allebei voor het eerst naar de stembus. Ondanks hun bagage twijfelen ze toch over wie hen mag vertegenwoordigen.
‘Was de dreiging van extreemrechts niet zo groot, dan zou ik blanco stemmen uit protest’, zegt Li. Behalve student is Li voorzitter van Untold Asian Stories, een online gemeenschap die ze zo’n drie jaar geleden samen met twee andere Aziatische vrouwen opstartte.
Haar cynisme groeide de afgelopen jaren. ‘Steeds meer zaken zijn urgent en moeten hoger op de politieke agenda komen. Dan kan het systeem niet anders dan kapot zijn.’
‘Het is allemaal één groot circus, op wie moet ik stemmen?’, vraagt ook Kassioui zich af. Ook zij engageert zich naast haar studies als voorzitter van studentenvereniging Engage. Ook zij twijfelde om blanco te stemmen, maar besloot dat niet te doen.
Haar stemrecht is een privilege, zegt ze. ‘Ik stem niet alleen voor mezelf, maar ook voor wie dat niet kan of mag.’ Zoals haar moeder, die wel al 32 jaar in België woont, maar de Belgische nationaliteit nog steeds niet aanvroeg.
Minderwaardige minderheden
De keuze van Jef Dolfyn (27) daarentegen staat al vast. Hij kiest opnieuw voor Groen, niet verrassend omdat hij zelf mee voor Groen opkomt voor het Vlaamse parlement.
‘Ik wil zoveel mogelijk mensen meenemen in het inclusiviteitsverhaal’, legt hij die keuze uit. Hij wil mensen met een beperking beter vertegenwoordigd zien in het politieke landschap. Als iemand met een autismespectrum- en concentratiestoornis spreekt hij uit ervaring. ‘Pas als we betrokken worden, kan de beleidsvoering en besluitvorming rekening houden met onze noden.’
‘Wij willen vooral duidelijk maken dat veel minderheden botsen op dezelfde systemen.’
In 2018 ging hij al eens stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen, in 2019 voor de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen. ‘Ik had toen het gevoel te mogen participeren aan de politiek en het beleid mee te kunnen vormgeven’, aldus Dolfyn.
Personen met een beperking kunnen doorgaans wel participeren aan de verkiezingen, maar lijken heel wat minder zichtbaar te zijn in het politieke landschap zelf. Dolfyn kan wel een handvol namen opnoemen die op een kieslijst staan, maar vult meteen ook aan dat er nog niemand van in het parlement zetelt.
‘Wij willen vooral duidelijk maken dat veel minderheden botsen op dezelfde systemen en mechanismen’, zegt Li. Eind maart trok Untold Asian Stories aan de alarmbel, omdat het anti-Chinees sentiment in Vlaanderen volgens hen toeneemt. ‘We worden weer voorgesteld als het gele gevaar nadat Filip De Winter (kopstuk van Vlaams Belang, red.) samenwerkte met een Chinese spion.’
In hun bericht kaarten ze aan dat de media niet voorzichtig genoeg omspringen met de termen die ze gebruiken. ‘Hoe makkelijk media, politici en opiniemakers anti-Chinees sentiment (weer) in de mond nemen, blijft voor Aziatische diaspora nooit zonder gevolgen’, klinkt het.
Zo bood Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere op 25 maart 2024 in Terzake weerwoord aan Tom Van Grieken, over de spionagekwestie van De Winter. Ze sprak meermaals over ‘de Chinezen’ in het algemeen terwijl ze wel verwees naar staatsleiders Poetin en Assad.
Maar het populaire fragment was electoraal belangrijk in de strijd tegen Vlaams Belang, dus verscheen het ook op sociale media. Li contacteerde Vooruit om aan te kaarten dat ze de uitspraken racistisch vond tegenover de Aziatische gemeenschap en nodigde hen uit om in dialoog te gaan. ‘Ze zeiden dat ze onze zorg begrepen, maar deden de moeite niet om bepaalde quotes te veranderen, van hun account te halen of zelfs hun excuses aan te bieden.’
Toch geeft ze niet op. Haar onrechtvaardigheidsgevoel voedt haar verdriet, wat zich omzet in strijdvaardigheid. ‘Hoop kan niet bestaan zonder verdriet, die twee versterken elkaar constant.’
Egoïstisch en opportunistisch
Li en Kassioui hekelen ook de manier waarop de Belgische politiek reageert op de oorlog in Gaza. ‘Linkse partijen reageren heel erg opportunistisch’, aldus Li. Ze verwijst naar de gesponsorde posts over de Eurovisionboycot tegen Israël die Groen verspreidde. ‘Ik zag die posts overal verschijnen.’
‘Als een partij niet op een menselijke manier reageert op een genocide of kolonialisme, krijgen ze mijn stem niet.’
Maar voor Li voelt het aan alsof partijen de situatie in Gaza gebruiken en misbruiken wanneer het hen uitkomt. ‘Praten kunnen ze wel, maar risico’s nemen, zoals uit de regering stappen zolang er geen actie ondernomen wordt, dat gebeurt gewoon niet.’
Kassioui vindt dat reden genoeg om haar stem niet aan bepaalde partijen te geven. ‘Als een partij niet op een kordate en menselijke manier reageert op een genocide of op kolonialisme, dan krijgen ze mijn stem niet.’
Ze haalt het asiel- en migratiepact op Europees niveau aan dat ze onmenselijk vindt. ‘Het is raar hoe een schending van de mensenrechten genormaliseerd is, niemand kijkt ervan op.’ Zijn ze effectief blind voor die kwesties of willen ze er blind voor zijn? Dat is de vraag die in Kassioui’s hoofd rondspookt.
Toekomstige politici
Li’s antwoord op de vraag of ze ooit de titel van Belgisch politica zou dragen, is duidelijk. ‘Ik wil nooit medeplichtig zijn aan whatever onze overheid doet.’ Kassioui zou zich ook nooit bij een politieke partij willen aansluiten, omdat ze verandering sneller van buitenaf ziet komen.
Toen ze jonger was, wou ze dat wel. ‘Maar eerlijk, hoe rampzalig moet het zijn om bij Vooruit te zitten en te kijken naar wat Connor Rousseau het afgelopen jaar heeft gedaan?’
Dolfyn ambieert net wel een politieke zetel. Als hij ooit minister van Gelijke Kansen zou worden, zou hij zich inzetten voor degenen die net dat extra duwtje in de rug nodig hebben om op de juiste plaats in de samenleving terecht te komen, vertelt hij.
Maar momenteel loopt het volgens Dolfyn al mis in het buitengewoon onderwijs. ‘De focus ligt op wat je als persoon niet kan, je wordt afgeremd en voorbereid op werken binnen een beschutte werkplaats.’ Het gevolg daarvan is segregatie, niet inclusie.
Terwijl Dolfyn campagne voert, bereidt Lotus zich vooral mentaal voor op de verkiezingsdag. ‘Het middenveld is de nieuwe grote schuldige van Vlaams Belang, dus ik merk dat iedereen zich schrap zet om de verkiezingsuitslag en bijkomende gevolgen te incasseren.’
‘Ik wil gewoon politici met principes, die effectief vechten waarvoor ze staan.’
Daar waar organisaties vooral uitzoeken hoe ze administratief kunnen anticiperen, kijkt Lotus hoe ze haar activisme verder kan uitbouwen zonder afhankelijk te zijn van subsidies van de Belgische partijpolitiek.
Waar de drie jongeren het wel over eens lijken te zijn, is hun wantrouwen tegenover politici. Kassioui weet dat dat wantrouwen een maatschappelijk gevaar is, maar toch wantrouwt ze haar vertegenwoordigers.
Al lijkt er niet zoveel nodig te zijn om dat vertrouwen op te krikken. ‘Ik wil gewoon politici met principes, die effectief vechten waarvoor ze staan en vooral op een menselijke manier kijken naar de maatschappelijke problemen die zich voordoen.’ Hypocrisie hoort daar niet bij, constructieve oplossingen zoeken wel.
Volgens Dolfyn volgt in de politiek de ene oneliner de andere op, waardoor echte inhoud in de marge verdwijnt. Ook ziet hij een probleem in de duur van de legislatuur. ‘Politici maken beleid van verkiezing tot verkiezing, de lange termijn verliezen ze uit het oog.’
Druk vanuit middenveld
Als hij niet verkozen wordt, zal Dolfyn zich blijven inzetten in het middenveld. Momenteel is hij al lid van Globelink vzw, een organisatie die zich inzet voor jongerenparticipatie.
Hij probeert zoveel mogelijk jongeren te mobiliseren om hun stem uit te brengen. ‘Als we op straat komen, is het de plicht van onze politici om te luisteren. Enkel zo zullen we effectief de zorg krijgen die we nodig hebben en verdienen.’
‘Het is gevaarlijk dat de top van een partij alles beslist.’
Hoewel Kassioui geen voorstander is van de huidige particratie, beseft ze dat verandering niet over één nacht ijs gaat. Ze gelooft wel in het belang van constructieve dialoog tussen politici en burgers of organisaties, want je kan iemand niet zomaar iets opleggen. ‘Politici zetten hun ego voorop, ze vergeten dat het draait om hun kiezers, de burgers.’ En dan volgen teleurstelling en wantrouwen.
Daardoor stelt Kassioui zich vragen bij de sterke particratie die heerst in België en heeft ze haar twijfels bij de manier waarop partijen georganiseerd zijn. ‘Het is gevaarlijk dat de top van de partij alles beslist.’ Ze heeft de indruk dat alle eigenwijze mensen zo hun idee kunnen doordrammen en er weinig ruimte is voor wie een andere visie heeft.
Zelf probeert ze die constructieve dialoog aan te wakkeren binnen de studentenvereniging Engage4Change. Ze organiseren fictieve trials, waarin ze de pro- en contra-argumenten uitgebreid bespreken met ruimte voor nuance.
Het doel van zo’n trial? Studenten informeren en kritischer maken, hen een mening laten vormen op basis van goede argumenten gebaseerd op correcte feiten en standpunten. ‘Na zo’n trial zie je vaak dat deelnemers een kritieke, maar meer genuanceerde mening aannemen.’ Het is die nuance die volgens Kassioui ontbreekt in de politieke dialoog.
Hoop?
Wat met de verkiezingsuitslag op 9 juni? Kassioui zoekt balans tussen optimisme en pessimisme en vreest vooral dat het moeilijk zal worden een regering te vormen. ‘Ik ben niet tegen radicale standpunten, want die zijn nodig voor verandering. Maar hoe zullen we een regering vormen als het midden steeds kleiner wordt?’
‘Het is mijn levensdoel om het systeem te veranderen.’
Een ontmoedigde Li geeft toe dat ze zich al heeft neergelegd bij het eventuele extreemrechtse resultaat op 9 juni. ‘In mijn linkse bubbel is iedereen moedeloos en bang. Veel partijen zijn opgeschoven naar rechts, omdat ze zo hard willen strijden tegen extreemrechts.’
Dolfyn nuanceert: ‘Als je bang bent, creëer je meer zelfvertrouwen bij de tegenstander. De peilingen maken mij net strijdvaardig.’
De enige hoop die Li overeind houdt, is die voor een radicale systeemverandering, een massabeweging en revolutie die zich internationaal ontplooit. ‘Hoe, wat of wanneer? Dat weet ik nog niet, maar het is mijn levensdoel om het systeem te veranderen.’