‘Jongeren zijn de toekomst, maar naar hen wordt niet echt geluisterd’

‘Toen ik hoorde dat onze school meedeed aan de YOUCA Action Day, dacht ik meteen: ik wil iets doen met journalistiek!’ vertelt Martha (17) enthousiast.

Het is donderdag 17 oktober. We zijn op de redactie van MO* in Brussel, waar de jonge West-Vlaamse een dagje meedraait als journaliste. ‘Een vriendin van mij wil ontzettend graag chirurg worden en mag nu kijken hoe dat in zijn werk gaat.’

In het kader van YOUCA Action Day wisselden ongeveer 15.000 Vlaamse en Brusselse jongeren uit de derde graad voor een dagje de schoolbanken in voor een job naar keuze. Hun loon gaat naar een project van geëngageerde jongeren wereldwijd.

Afval verwerken tot kunst

‘Ons doel is sensibiliseren, maar vooral ook actie ondernemen, een impact hebben’, vertelt Siham Machkour, verantwoordelijke jongerenparticipatie bij YOUCA. Die impact kan heel klein zijn, zoals een dag ergens gaan werken en het geld dat je verdient aan een project geven. Maar ze kan ook heel groot zijn.’

Met zijn Action Day heeft YOUCA elk jaar wel degelijk een grote impact. Dit jaar was dan ook de achttiende editie. Opnieuw deden zo’n 200 scholen mee. Met het loon dat de jonge deelnemers ontvangen, 60 euro, ondersteunen ze een project van geëngageerde jongeren wereldwijd.

Dit jaar stond de dag in het teken van het recht op een schone en veilige leefomgeving, zoals vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Dat recht is voor veel jongeren ver van realiteit. YOUCA koos daarom een aantal projecten uit die hierop inzetten.

Het hoofdproject dit jaar is Spring Communities, een organisatie van jongeren uit Burundi die op een creatieve manier omgaan met afval. In het Afrikaanse land leiden veel jongeren onder de gevolgen een vervuilde leefomgeving. Velen leven in de buurt van een vuilnisbelt. Dat zorgt voor giftige stoffen in de lucht en het drinkwater.

Daarnaast zorgt de klimaatverandering voor hevige regenval, overstromingen en onvoorspelbare droogteperiodes, met bodemerosie tot gevolg. Dit heeft nefaste gevolgen voor de lokale landbouw, waardoor veel Burundese jongeren opgroeien in armoede.

Spring Communities probeert hier iets aan te veranderen, door afval creatief te verwerken tot kunst. Zo transformeren ze bijvoorbeeld plastic flessen tot meubels, fotokaders enzovoort. Dankzij dit ‘artivism’, het activistisch inzetten van kunst, kaarten ze de gevolgen van vervuiling aan en brengen ze de klimaatcrisis onder de aandacht.

‘Een groot deel van de bevolking, onder wie ook veel jongeren, zijn zich niet bewust van de gevolgen van vervuiling’, vertelt Mado (17), ambassadrice van Spring Communities. Met hun projecten proberen ze het bewustzijn in Burundi te vergroten, om zo verdere vervuiling van hun leefomgeving tegen te gaan.

Hoog bezoek

Tijdens de Action Day organiseerde YOUCA zelf ook allerlei workshops rond het thema, in een zaaltje in het station van Brussel-Noord. Hier waren de vrijwilligers van YOUCA, de Burundese ambassadeurs van Spring Communities en een zestigtal Belgische jongeren aanwezig. Die kwamen in het teken van de Action Day een dag werken als YOUCA-vrijwilliger.

In de voormiddag organiseerde YOUCA een ‘innovation hub’, naar het voorbeeld van wat Spring Communities doet in Burundi. Tijdens deze workshop dachten Belgische en Burundese jongeren in groepjes na over oplossingen voor milieuproblemen in Burundi.

‘De Burundese jongeren konden ons meer inzicht geven over wat er echt gebeurt. Wij zien dat vanop een afstand, maar zij beleven het. Ze toonden wat werkelijk aan de gang is in hun land en hoe bevolking daar denkt, wat haar gewoontes zijn. Op die manier was het makkelijker om een oplossing te bedenken’, vertellen enkele leerlingen uit Denderleeuw na afloop. ‘Nu hebben we meer inzicht in de oorzaken, zoals overbevolking in kleine dorpjes of het feit dat ze hun afval in de rivier gooien en dat zorgt voor overstromingen.’

In de namiddag deden de jongeren mee aan een workshop rond upcycling. Ze naaiden telefoonhoesjes van oude kleren. Voor de meesten was het een nieuw gegeven. Maar ze gaan het zeker onthouden. ‘In de toekomst gaan we nu denken: we kunnen dit materiaal ook gebruiken om een zakje van te maken!’