Mothers & Daughters, lesbocafé met een mening

Een deel van het team achter Mothers & Daughters.

© Luka Van Royen​

‘Deze bar heeft een andere economie dan je misschien gewoon bent. Bij Mothers and daughters houden de prijzen rekening met de gedocumenteerde genderloonkloof in België van dertig procent. Als u dus in een privésituatie verkeert waardoor uw loon positief beïnvloed wordt door uw geslacht, seksuele voorkeur of etnische afkomst, kies dan menu B. Je moet de mensen aan de bar meedelen welk menu je kiest voor je bestelling.’

Met deze korte mededeling brengen de uitbaters van de lesbische pop-upbar Mothers and Daughters, gelegen aan de Brusselse Vismarkt, hun klanten op de hoogte van het prijssysteem dat ze hanteren. Mensen die om een of andere reden maatschappelijk bevoordeeld zijn, worden aangemoedigd om wat meer te betalen voor hun consumpties. Menu B is dertig procent duurder dan menu A, als weerspiegeling – compensatie zeg maar – van de bestaande loonkloof tussen mannen en vrouwen, zegt initiatiefneemster Jessica Gysel. ‘Mensen kiezen vrij of ze al of niet de duurdere prijslijst hanteren, en dus hoeveel ze betalen. Uiteraard controleren we dat niet. Iedereen bepaalt zelf of hij of zij in die positieve situatie verkeert die een hoger tarief verantwoordt. Brussels Staatssecretaris voor Gelijke Kansen Bianca Debaets koos bijvoorbeeld ook voor het duurdere menu.’

De menukaart A bij mothers and daughters.

© Luka Van Royen​

‘In de bar zijn ook hetero’s welkom, op voorwaarde dat ze de plek aanvaarden zoals ze is.’

De extra opbrengst van menu B gaat naar een goed doel. De bedoeling is dus niet om meer geld te verdienen met het duurdere menu. ‘Onze bedoeling is om tot discussie en gesprek aan te zetten over de discriminerende behandeling van bepaalde groepen in de samenleving. Tot nu toe zijn dat aangename discussies, geen verhitte debatten. Tegelijk laat het ons als lesbiennebar toe om duidelijk te maken hoe wij tegen een en ander aankijken. We zien het als een politieke daad die op een speelse manier inpikt op de realiteit.’

Ondergetekende werd – te midden van enige hilariteit - door de redactie geselecteerd om te ervaren of ik me als blanke man geviseerd zou voelen door de twee menu’s. De niet-dwingende manier waarop het gebeurt en de gehanteerde woorden zorgen ervoor dat het alvast bij deze witte man op geen enkele manier als ongepast of storend overkwam. Op een zachte manier wordt gewezen op reëel bestaande discriminaties, en biedt de bar de gelegenheid dat eventueel te compenseren door te kiezen voor een duurder menu. En vooral om erover te praten.

Zichtbaar zijn

Mothers and daughters is ook een zichtbaarheidsproject. De initiatiefnemers wilden geen lesbische bar, onzichtbaar verstopt in een achterafstraatje. Het is immers vijftien jaar geleden dat er nog een lesbische bar in Brussel was en de bar wil (ontmoetings-)ruimte scheppen voor lesbische medeburgers. ‘Dat is ook de reden waarom Brussels staatssecretaris voor Gelijke Kansen, Bianca Debaets, het initiatief financieel steunt, zegt woordvoerder Eric Laureys: ‘Er is in Brussel niks voor lesbische vrouwen. We hoorden regelmatig die verzuchting.’

Het idee voor de bar ontstond uit andere projecten zoals “The future is feminist” over hedendaags feminisme in de Beursschouwburg, waaraan Gysel en andere lesbiennes deelnamen. Daaruit ontstond dan op de drie laatste vrijdagavonden van 2017 een tijdelijke voorafspiegeling van het huidige Mothers and daughters toen de mensen van het tijdschrift Girls like us – dat zichzelf more or less female noemt – het café van de Beursschouwburg omtoverden in een lesbische bar, een bar voor lesbische vrouwen en hun vrienden.

Jessica Gysel: ‘Dan was de vraag waarom alleen maar die drie vrijdagavonden? Het is vijftien jaar geleden dat er nog een lesbische bar was in Brussel.’ Bedoeling was een ontmoetingsplaats die niet ver zou gelegen zijn van waar de jaarlijkse feestelijke Pride – de feestelijke optocht van de lesbiennes, homo’s, bisexuelen en transgenders - doorgaat. Gysel: ‘En toen vonden we dus dit oude Griekse restaurant aan de Vismarkt dat al dertig jaar leegstond.’

Maar Brussel is Brussel en zoals in zoveel grote steden tegenwoordig is huisvesting er erg duur: het intussen ietwat onderkomen voormalige Griekse restaurant Le castel de Rhodos kost de initiatiefnemers 3000 euro aan huurgeld per maand. Om het initiatief haalbaar te maken, kwam het kabinet Debaets met een subsidie over de brug. Het bedrag kennen we niet exact maar het was minder dan 15.000 euro. Zelfs dat volstond niet om het café drie maanden te huren, de herinrichting en andere kosten te dragen. De organisatie zag zich genoodzaakt een crowdfunding op te zetten voor 5000 euro die intussen is opgehaald.

Het pand van Mothers & Daughters langs buiten.

© Luka Van Royen​

Diversiteit

‘In de bar zijn ook hetero’s welkom, op voorwaarde dat ze de plek aanvaarden zoals ze is,’ onderstreept Jessica Gysel. ‘Je moet hier als man niet komen om een lesbisch koppel op te pikken voor een triootje. In het weekend staat er een soort portier om eventuele problemen te voorkomen. Maar dat soort problemen zijn er dus nog niet geweest. Iedereen vraagt ons reikhalzend of er geen problemen zijn want er is toch veel homohaat in Brussel. En dan denkt men vooral aan moslims, alsof alleen onder de moslims homohaters zitten. Enfin, ik ontken de problemen niet maar wij hebben er nog niks van ondervonden. In weerwil van de verwachtingspatronen hebben we totaal geen onaangename ervaringen tot nu toe en de bar draait intussen een maand.’

Op de avond van de Pride was er de coming out van een vrouw van zeventig. Heel aandoenlijk.’

Het café heeft een ‘all gender toilet’ dat alle geslachten met elkaar delen. ‘Daarmee willen we het binaire van je bent ofwel volledig man, ofwel volledig vrouw, wat relativeren.’ Om diezelfde reden worden er ook T-shirts met de slogan ‘more or less female’ verkocht. Om aan te geven dat we allemaal wel een beetje vrouw of man zijn.

Bij Mothers & Daughters zijn er genderneutrale toiletten.

© Luka Van Royen​

Gysel is tevreden met hoe het loopt en ziet hoe de bar voor sommige mensen een soort van opvangcentrum is. ‘Zo is er dat Somalische meisje dat blij is dat ze hier terecht kan omdat ze door haar gemeenschap totaal uitgesloten wordt. Op de avond van de Pride was er de coming out van een vrouw van zeventig. Heel aandoenlijk.’

Mothers and daughters slaagt erin mensen van diverse etnisch-culturele achtergrond aan te trekken, zegt Gysel, omdat het organiserende netwerk nogal divers is met vrouwen met een Congolese, Vlaamse, Franstalige, Nederlandse en Nieuw-Zeelandse achtergrond. ‘En iemand met veel voeling in de Brusselse krakerswereld.’

De bar organiseert ook een paar discussieavonden naar aanleiding van de tentoonstelling “Vijftig jaar lesbische geschiedenis in Brussel” in de voormalige keuken van het restaurant. Gysel: ‘We lieten een aantal mensen van verschillende generaties vertellen over de lesbische wereld in hun tijd. Op 17 juni doen we dat nog eens over.’

De expositie dat 50 jaar lesbische geschiedenis in Brussel weergeeft.

© Luka Van Royen​

De

© Luka Van Royen​

Jessica geeft uitleg over de lopende expositie in de keuken van het pand.

© Luka Van Royen​

In principe gaat de bar op 1 juli dicht want zonder de subsidies niet houdbaar. ‘Homobars hebben het makkelijker, wellicht omdat er meer geconsumeerd wordt,’ aldus Gysel die zich luidop afvraagt of een lesbiennebar economisch haalbaar is: er is een reden waarom er al vijftien jaar geen is? ‘Dat moet toch lukken,’ vindt woordvoerder Laureys op het kabinet Debaets. ‘Het kan toch gewoon een goed draaiend café zijn waar ook hetero’s welkom zijn, maar dat tegelijk vooral een ontmoetingsplaats voor lesbiennes is?’ De vraag is daarmee dus gesteld.

Mother and daugthers, Baksteenkaai, 38 te 1000 Brussel.
Open van 2 mei 2018 tot en met 1 juli 2018.