Plukroutes en projecten als de Heizijdse Velden in Turnhout brengen natuur terug in de stad
‘Door de coronacrisis beseffen we weer hoe belangrijk groene zones in de stad zijn’
Hadjira Hussain Khan
16 augustus 2020
Tegen 2050 zou tweederde van de wereldbevolking in steden wonen, schatten de VN. En in de stad loop je al sneller het risico om de band met de natuur kwijt te raken. Gelukkig zijn er vandaag al stedelingen die de natuur weer in de stad trachten te brengen. ‘Als je wilde planten om je heen ziet, kan je ontspannen en voel je je gelukkiger.’
Ben Brumagne plukt met plezier wilde eetbare planten
In het Nederlandse Tilburg, vlakbij de Belgische grens, kunnen wandelaars sinds 2015 langs een zogenaamde “plukroute” eetbare planten plukken. De route van een kleine kilometer bevindt zich in de buitenwijk Stokhasselt, een wijk de zich vooral kenmerkt door grote appartementsblokken en typische Nederlandse rijtjeshuizen.
Tot de jaren zestig was de wijk een buitengebied met voornamelijk boerenbedrijven. Vandaag brengt de plukroute het landelijke leven van weleer terug naar de verstedelijkte omgeving. Langs de route bevinden zich appel- en perenbomen, ruim driehonderd bessenstruiken en een eetbaar speelbos met zeventig hazelaars. Er is een grote kruidentuin en een sierlijke pluktuin met onder andere vijgen, citroenen en zwarte moerbeien.
Op de website van Foodwalks, de organisatie die een tachtigtal plukroutes in Nederland in kaart bracht, staan recepten te lezen die samengesteld zijn met planten van eetbare plukroutes.
In België wint het idee langzamerhand aan terrein. In een deelgemeente van de stad Tielt, Schuiferskappele, hoopt het stadsbestuur tegen de lente van 2021 een plukroute op te zetten. ‘We zijn een dorp met een sterk landelijk karakter en dat willen wij in de kijker zetten’, duidt Klaas Carrette, gemeenteraadslid (CD&V) in Tielt. ‘We planten zoveel mogelijk inheemse bomen en struiken. Mensen leren de streek kennen dankzij de plukroute.’
Van het bos tot op het bord
‘In Japan schrijven dokters meer tijd in de natuur voor aan hun patiënten.’
Dat wilde planten plukken goed is voor je mentale gezondheid, weet Ben Brumagne van Forest To Plate. ‘In Japan schrijven dokters meer tijd in de natuur voor aan hun patiënten. Als je wilde planten om je heen ziet, kan je ontspannen en voel je je gelukkiger’, vertelt hij. Met Forest To Plate tracht hij stedelingen in contact te brengen met de wereld van eetbare wilde planten en wil hij respect voor de natuur bijbrengen.
Forest To Plate organiseert onder andere workshops voor privébedrijven en andere activiteiten die vallen onder ‘plantaardige gastronomie’. Deze zomer gaat er een wandelroute door waarbij je planten leert kennen die in de grootstad Brussel groeien. ‘Wilde planten zijn gratis en voor iedereen beschikbaar. Het is lokaal, goed voor het milieu, en het is ook nog eens vers.’
‘Ik hoop dat mensen meer respect krijgen voor de natuur als ze beseffen hoe waardevol planten zijn.’
Maar dat is lang niet het enige voordeel volgens Brumagne. ‘Er is een verschil tussen eetbare wilde planten en planten uit de landbouwproductie’, legt hij uit. ‘Als je wilde planten eet, krijg je meer voedingsstoffen in je lichaam. Wilde aardbeien en wortelen bevatten bijvoorbeeld gemiddeld meer vitamines en antioxidanten.’
‘Ik hoop dat mensen meer respect krijgen voor de natuur als ze beseffen hoe waardevol planten zijn’, legt Brugmagne uit. ‘Ik woon in Brussel. Als ik door de stad wandel, zie ik zoveel dat ik kan gebruiken. Toen ik jong was, wist ik helemaal niets over de natuur. Ik kende het verschil zelfs niet tussen rozemarijn en tijm. Het is jammer genoeg een wereldwijde tendens dat jongeren de kennis over wilde eetbare planten verliezen’, zegt hij.
Rust vinden in de natuur
‘Ontwikkelaars krijgen pas een vergunning als ze 67 m² openbare ruimte per woonst bijkopen.’
In de stad Turnhout is nog geen plukroute te vinden, maar probeert men die vergeten kennis bij te spijkeren met de ontwikkeling van een nieuwe stadswijk, de Heizijdse Velden. ‘We vonden het belangrijk om de regie in handen te houden bij wat er met de verkaveling van die grond zou gebeuren’, vertelt Ive Van Bouwel, lid van het klimaatteam van de stad Turnhout en projectleider van de Heizijdse Velden. ‘Met de coronacrisis beseffen we nu heel goed hoe belangrijk het is dat er groene zones in de stad aanwezig zijn.’
‘De Heizijdse Velden bestaat uit honderd hectare grond. Er mogen maximaal 2800 woningen gebouwd worden. Het project is een systeem waarbij een groene omgeving gevrijwaard wordt,’ weet Van Bouwel te melden. ‘Ontwikkelaars krijgen pas een vergunning om te bouwen als ze 67 m² grond openbare ruimte per woonst bijkopen.’
Die openbare ruimte mag benut worden door alle Turnhoutenaren om tot rust te komen. Het is ook een kindvriendelijke omgeving. ‘Er is een park, een groene strook waar jongeren kunnen ontspannen, en speeltuinen waar kinderen net als in de vrije natuur kunnen spelen,’ zegt Van Bouwel tevreden.
Stadsbewoners kunnen ontspannen in het groen in steden als Turnhout
‘Aan de Heizijdse Velden is ook een zelfoogsttuin verbonden. In de stadsboerderij komen Turnhoutenaren in contact met landbouw en met de vraag waar ons voedsel vandaan komt. In de boerderij zijn alleen dieren te vinden die vanouds in deze streek voorkomen.’
Johnny Verbraeken picknickt met zijn gezin bij de stadsboerderij. ‘Ik reed doorheen de stad op zoek naar een huis waarbij een beetje groen in de omgeving is, en waar mijn kinderen buiten kunnen spelen. Toen ontdekte ik de stadsboerderij en ik was meteen verkocht. Het waterpark was nog niet gerealiseerd. Ik wist helemaal niet dat het nog zou uitbreiden en dat het zo mooi zou worden,’ zegt hij over zijn keuze om in de buurt te komen wonen.
‘Ik heb geen tuin meer nodig. Hier vind ik rust.’
Marielle Poelman wil dat de Heizijdse Velden een verborgen paradijs blijft. ‘Je mag niet te veel reclame maken’, glimlacht ze samenzweerderig. Poelman, moeder van twee kinderen, woont in een appartement vlakbij. ‘De Heizijde is als mijn achtertuin. Ik ga geregeld wandelen in de buurt en mijn kinderen kunnen buiten spelen. Ze ravotten het liefst in het water en op de zandbergen. Eigenlijk heb ik geen tuin meer nodig. Hier vind ik rust. Ik zou hier niet meer weg willen,’ getuigt ze enthousiast.
Stadsboerderij Turnhout waar je enkel dieren terugvindt die vanouds in de streek voorkomen