'Depressies kennen geen nationaliteit of religie'
Ook Pakistaanse jongeren bezwijken vaak onder druk om goed te moeten presteren
Studenten in Pakistan ervaren een grote druk om hoge cijfers te halen. Een diploma aan een goede universiteit betekent een ticket naar professioneel succes. Maar de plaatsen aan de universiteiten zijn beperkt en ouders betalen veel geld om de studies van hun kinderen te betalen. 'Toekomstige schoonouders verwachten hooggeschoolde schoondochters, zodat ze kunnen opscheppen dat hun zoon met een dokter is getrouwd.'
Rudy & Peter Skitterians / Pixabay
‘Ik denk dat wel elke student een grote druk voelt om goede cijfers te halen’, zegt de 19-jarige Hafisa*. ‘Maar ik heb een angststoornis. Ik vergroot mijn problemen doordat ik, als ik angst heb, niet meer rationeel denk. Ik ben dan bang dat ik niet zal presteren of geen financiële zekerheid zal hebben in de toekomst.’
Stiekem naar de psycholoog
Hafisa staat onder grote druk om te slagen aan de universiteit. Ze woont in het hart van de grootstad Lahore, in het noordoosten van Pakistan, en bereidt zich voor om aan de opleiding geneeskunde te beginnen. Praten over haar mentale problemen is voor haar niet gemakkelijk.
Mentale gezondheid is een taboeonderwerp in Pakistan. Ze wil wel getuigen over haar toestand, maar alleen op voorwaarde dat het anoniem kan. Haar familie zou het immers nooit aanvaarden als de buitenwereld weet wat er met haar aan de hand is. Zelfs in haar eigen familie wordt er niet over gesproken.
‘Psychologen weten dat studenten niet door hun ouders gesteund worden om therapie te volgen.’
‘Ik heb op een bepaald moment zelf een afspraak gemaakt bij een psycholoog’, vertelt ze. ‘Zij heeft deze diagnose gesteld. Ik heb de afspraak gemaakt zonder dat mijn vader hiervan af wist. Als hij het had geweten, had hij het niet toegelaten. Maar ik wist dat ik hulp nodig had. Ik voelde dat er iets niet klopte. En psychologen weten dat studenten niet door hun ouders gesteund worden om therapie te volgen.’
De psycholoog concludeerde dat Hafisa aan een chronische depressie en angststoornissen lijdt. Daar kan ze zelf niet uit geraken zonder externe hulp. ‘Op een dag heb ik dan uiteindelijk beslist om het aan mij vader te vertellen. Maar hij zei dat ik me aanstelde en dat wat ik had niet veel voorstelde. Mijn vaders reactie is niet uniek. Ik ben er zeker van dat alle families in Pakistan er zo over denken. Het vraagt veel moed om dit probleem aan te kaarten. Toen ik besloot om met mijn familie over mijn stoornis te praten, had ik het gevoel dat ze me meteen wegzetten als iemand die denkt zoals mensen in het Westen. Ik werd belachelijk gemaakt. Maar depressies kennen toch geen nationaliteit of religie?’
Hoogopgeleide schoondochters
In de lessen die haar moesten voorbereiden op het toelatingsexamen geneeskunde ontmoette Hafisa studenten met dezelfde problemen. ‘Er waren meisjes die enkel A’s haalden, maar wel ten koste van hun gezondheid. Er was een meisje dat enorm uitblonk, waarvan ik later ontdekte dat ze zichzelf sneed. Ik wou haar zo graag helpen, maar ze sloot zich van mij af, ook al kon ik de littekens op haar armen zien.’
De meeste Pakistaanse meisjes die gaan studeren willen dokter worden omdat hun ouders dat willen. Ze worden zwaar onder druk gezet om de studies aan te vatten en om te slagen. Maar niet iedereen kan dat waarmaken. ‘In Pakistan kun je niet zomaar nee zeggen tegen je ouders’, zegt Hafisa.
‘Het is onderdeel van onze cultuur. Ook meisjes moeten uitblinken in hun studies. Toekomstige schoonouders verwachten hoogopgeleide schoondochters, zodat ze kunnen opscheppen dat hun zoon met een dokter is getrouwd.’
De druk ligt te hoog
Een bezorgdheid die Sir Tanveer Ghunnam, hoofd van Paradise Academy alleen maar kan bevestigen. Op Paradise Academy kunnen studenten die zich aan de universiteit willen inschrijven, Engelse lessen volgen. Iedere universiteit heeft immers een verplichte taaltest die studenten in spé moet afleggen om te kunnen starten.
‘Ouders hebben grote verwachtingen van hun kinderen’, zegt Ghunnam. ‘Ze willen dat ze uitblinken in hun studies en hoge cijfers halen. Meestal negeren ze andere facetten van onderwijs, zoals persoonlijke ontwikkeling en het leren van vaardigheden. Hun focus ligt op de beste cijfers van de klas halen. Dit zorgt uiteraard voor veel stress bij studenten. Elk jaar hoor je in de media wel verhalen van studenten die ervoor kiezen om zich van het leven te beroven, omdat ze niet konden voldoen aan de verwachtingen van hun familie.’
‘Ouders hebben grote verwachtingen van hun kinderen’
‘Bepaalde studierichtingen hebben meer aanzien dan andere, zoals geneeskunde en ingenieursstudies’, gaat Ghunnam verder. ‘Ouders willen graag dat hun kinderen deze richtingen volgen. Maar je moet hoge cijfers halen om te kunnen starten en het aantal plaatsen is beperkt. Enkel 5 tot 10 % van de studenten mag zich inschrijven. Ouders investeren veel geld in de studies van hun kinderen. De overheid heeft niet veel middelen. Bovendien zijn er niet veel jobs en groeit de bevolking erg snel. Vandaag is ongeveer 65 % van de Pakistanen jonger dan 35 jaar. Dat zorgt voor stress bij veel jongeren. Ze zijn bang voor hun toekomst. Ouders versterken dit nog eens door zo’n grote druk te leggen.’
Maar het probleem is groter dan het onderwijssysteem zelf. Ghunnam pleit daarom voor een totale verandering van de Pakistaanse samenleving. ‘We moeten anders beginnen te kijken naar hoe we leven. Dokters en ingenieurs worden gerespecteerd. Dit is een traditie uit het verleden, maar de dingen zijn aan het veranderen in Pakistan. Er zijn nieuwe mogelijkheden om geld te verdienen. Jongeren kunnen hun talenten ook op andere manieren benutten. Alleen beseffen ouders dat nog te weinig. Ze blijven op de oude manier denken.’
Persoonlijke ontwikkeling
Ghunnam wil met zijn Paradise Academy maatregelen nemen om over mentale gezondheid te praten. ‘We willen onze studenten helpen door hen te leren hoe ze moeten omgaan met stress. We willen ook de ouders informeren over de gevolgen van die stress. Zodat ze zelf inzien dat het geen zin heeft om hun kinderen te dwingen om iets te studeren waar ze zelf niet helemaal achter staan. Ouders moeten inzien dat persoonlijke ontwikkeling ook belangrijk is. Als onderwijsinstelling kunnen we psychotherapeuten aannemen en leerkrachten trainingen leren geven over mentale gezondheid.’
‘Er is verbetering op komst, maar het verloopt langzaam’
Ondanks de kritische analyse van het Pakistaanse onderwijs ziet Ghunnam ook een positieve evolutie. ‘Er is verbetering op komst, maar het verloopt langzaam. Meer en meer onderwijsinstellingen zijn hiermee bezig. Ze organiseren lezingen en ontmoetingen tussen leerkrachten en ouders. Mensen beginnen wel langzaamaan te beseffen dat aandacht voor mentale gezondheid belangrijk is. Daar ben ik blij om. Ik zie de toekomst van Pakistan positief. We zijn een groeiende economie.’
Zelf droomt Hafisa ervan om iets te doen waarmee ze mensen kan helpen. ‘Ik wil graag reizen en andere culturen leren kennen. En ik wil verschillende talen leren. Ik wil voor een ngo werken en iets doen voor de samenleving. Ik heb het gevoel dat ik mijn jeugd aan het verspillen ben omdat ik de wensen van mijn ouders moet inwilligen.’
* Hafisa is een schuilnaam.