Sprint voor Palestina

Mohammed Al-Khatib vraagt of we kunnen bellen via Facebook. Mijn schriftelijke vragenlijst is wat uitgebreid en hij wil de vragen eer aandoen. Hij zit in Texas en dat betekent zeven uur tijdsverschil. Wanneer hij aan de lijn komt hoor ik een stem die past bij de vrolijke foto’s die ik al zag van hem.

Hij spreekt met een zekere zachtheid, doch met overtuiging en passie. Hij uit een gedrevenheid die hij hoopt over te brengen op de moderne Arabische jongeren, meer zelfs, op de hele Arabisch sprekende gemeenschap. Maar zeer specifiek: op Palestina.

‘Wat ik kan, kan iedereen. Ik hoop op goede resultaten, opdat men mijn prestaties zal linken aan een nieuwe gedachtegang. Kijk, het kan ook anders. Als hij dat kan, kunnen wij het ook.’

200 meter sprint op het Palestijnse Kampioenschap Atletiek in het Dura Stadium (Zuid Hebron, Westelijke Jordaanover).

© Eloïse Bollack​

Mohammed Al Khatib (°Hebron, 1990) is de jongste uit een gezin van vijf. Zoon van een leerkracht en een professor chemie. Momenteel is zijn vader decaan van de universiteit van Bethlehem. ‘You know, the town where Jesus was born’, voegt hij er lachend aan toe. Bethlehem kennen wij inderdaad uit de lessen godsdienst. We linken het aan kerststallen en ezels en een kindje in een kribbe.

Voor Mo is het thuis… Een plek in een land dat tot voor kort niet het recht had zich een land te noemen. De Palestijnse Staat werd in 1988 door de Arabische wereld erkend en momenteel ook door ruim 130 andere landen, waaronder het grootste deel van de Europese Unie. Het staat echter wel nog steeds onder militaire bezetting van Israël.

Mohammed groeide op in Hebron, een Palestijnse stad gelegen in het bezette deel van de Westelijke Jordaanoever, maar woont momenteel in Ramallah. Ik vraag hem naar zijn jeugd.

‘Ik heb de Intifada van 2000-2003 zeer intens beleefd. Ik was een tiener toen. Tanken en soldaten in de straten waren een alledaags beeld. Er vlogen constant helikopters, we passeerden checkpoint na checkpoint om van A naar B te gaan. Dit was mijn wereldbeeld tot ik zestien was.’

​’Ik beschouw mezelf als een actieve beoefenaar van sociologie door middel van sport.’

Wat gebeurde er toen?

Mohammed Al Khatib: ‘Ik kreeg een studiebeurs en mocht deelnemen aan een uitwisselingsproject naar de VS. Voor die ene keer was het ‘eenvoudig’ om een visum te verkrijgen voor de VS, dankzij het initiatief van een organisatie geheten Amideast en hun YES-project. Ze sponsoren nog steeds Palestijnse en andere jongeren uit het Midden-Oosten: elk jaar mogen tien Palestijnse studenten een jaar studeren in de VS.’

Denk je dat dit deels een propagandastunt is van de VS? Ze betuigen namelijk vaak openlijk steun aan Israël…

Mohammed Al Khatib: ‘Oh ja, zonder twijfel heeft dit ook met propaganda te maken. Maar het blijft een positief initiatief.’

Hoe heb je het verblijf in de States ervaren?

Mohammed Al Khatib: ‘Ik was verwonderd. Plots waren er geen tekenen van militaire bezetting te bespeuren. Het drong plots tot mij door dat wat ik altijd als ‘normaal’ ervaren had, helemaal niet normaal was.
Toen ik terugkeerde naar Palestina, was dit een heuse shock voor mij. Ik heb me toen als een gek op mijn schoolwerk gegooid.’

De rups

Mohammed Al-Khatib, goedlachs tijdens de training in Houston, Texas.

© Mohammed Al-Khatib​

Na de middelbare school gaat Mo naar de universiteit van Ramallah. Maar hij heeft geen idee wat hij met z’n leven wil aanvangen.

Mohammed Al Khatib: ‘Ik heb een beetje van alles gestudeerd, waaronder Engelse Literatuur en Politieke Wetenschappen. Een prof zei me op een dag: ‘In de politiek, moet je liegen.’ Daar kon ik me niet in vinden. Ik veranderde dus van richting in de hoop iets te vinden dat meer bij mijn ethische principes aanleunde. Ik begon aan journalistiek en media en volgde er de vakken sociologie en antropologie. Aaaah! (de verrukking is te horen in zijn stem, n.v.d.r.) Dat was liefde op het eerste gezicht! Ik ben dus verder gegaan in sociale antropologie. Ik vind het een belangrijke materie: het is goed om ons perspectief op de wereld en op het gedrag van mensen te verbreden, het verandert de wijze waarop je kijkt naar de dingen des levens. De Aziatische spreuk waar ik het meeste van hou is deze: Net wanneer de rups denkt dat de wereld eindigt, verandert hij in een vlinder… I know I sound like a hippy but that’s because I am! ‘ (lacht)

Ik kan je volledig volgen en wat een fijne spreuk, die noteer ik even! Maar hoe past sport in dit alles?

Mohammed Al Khatib: ‘Ik beschouw mezelf als een actieve beoefenaar van sociologie door middel van sport. Sport is heel belangrijk voor ons denken. Het maakt je denken positief. Bovendien oefen ik door middel van dagelijkse situaties. Ik klus bij als yoga-instructeur en personal trainer. Ik geloof echter niet in de aanpak waarbij ik mensen zeg wat ze moeten doen. Ik leer hen dingen door het zelf te doen, door een voorbeeld te zijn en door hen zodoende te inspireren het ook te doen.’

En wie inspireerde jou dan?

Mohammed Al Khatib: ‘Bruce Lee! Hij zei ooit: ‘there are no limits, only plateaus.’ Ik moet gewoon van het ene plateau naar het andere.
Er is ook een Palestijnse zanger, Mohammed Assaf. Ik ben geen ‘fan’ van zijn muziek, wel van hetgeen hij bereikt heeft en voornamelijk van het effect dat dit had op het Palestijnse volk.’

Keffiyeh

Assaf won in 2013 Arab Idol. Hij groeide op in een vluchtelingenkamp en genoot nooit een professionele opleiding als zanger. Teneinde te kunnen deelnemen aan Arab Idol moest hij meer dan twee dagen rijden naar Egypte. Daar aangekomen zorgden grensformaliteiten ervoor dat hij te laat kwam voor de registraties voor de audities.

Dus sprong Assaf over de muur van het hotel, waar de audities werden gehouden. Daarmee had hij natuurlijk nog geen nummer verworven, noodzakelijk om aan de audities te kunnen deelnemen. Hij begon vervolgens te zingen in de hal. Een andere wachtende deelnemer gaf hem zijn nummer met de woorden: ‘ik zal niet tot in de finale geraken, maar jij wel.’

Assaf won uiteindelijk met een versie van het lied ‘Ali al-keffiyeh’, een Palestijns lied dat aanmaant de keffiyeh, de typische Palestijnse zwart-wit geruite hoofddoek, aan te doen en zich te verenigen. In het licht van de wrijvingen tussen partijen Hamas en Fatah raakte dit de gemoederen van duizenden Palestijnen. Zijn zege ontketende een massief volksfeest. Tegelijk was zijn politieke rol niet meer los te koppelen van zijn carrière als zanger en kort na zijn overwinning in 2013 werd hij door de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties die zich bezig houdt met de Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) benoemd tot goodwill ambassadeur voor de vrede.

Voor Mo is hij een inspiratie. Palestina won voordien nooit iets ‘internationaal’ zoals dit. Hij meent dat dergelijke momenten kunnen zorgen voor een keerpunt, voor een verandering in de heersende mentaliteit.

‘Het Palestijnse volk heeft zich te veel gehuld in de rol van underdog. Palestijnen hebben een verslagen mentaliteit.’

Mohammed Al Khatib: ‘Het Palestijnse volk heeft zich te veel gehuld in de rol van underdog. Palestijnen hebben een verslagen mentaliteit. Een klein voorbeeld: ze gooien hun vuilnis altijd op de grond. De straten liggen er vies bij. Ik heb soms van die dagen dat ik spontaan rommel begin op te rapen. Dan spreken mensen mij aan: wat doe je nu? Dan antwoord ik met: wat doe jij? Waarom doe je je vuilnis niet in de vuilnisbak? Dan luidt het antwoord: waarom wel? Ik ben toch een Arabier…’

Het is als een self-fulfilling prophecy. Alle Arabieren zijn vuilaards, dus waarom zou ik nog moeite doen?

Mohammed Al Khatib: ‘Inderdaad! Ik wil dit doorbreken, zoals Assaf. Ik wil met de wereld delen hoe ik mijn doel, hopelijk, zal bereiken. Ik weet niet of ik een medaille zal winnen, ik weet zelfs niet of ik zal kwalificeren (Op 16 april liep hij opnieuw een kwalificatierace, ik wacht nog op resultaten, n.v.d.r.), maar ik ga hier wel helemaal in op. Ik hoop dat mensen, Palestijnen en Arabieren, mij volgen want ik wil die zelfzekerheid en hoop, dat vertrouwen in iets beters, delen met hen. Ik wil hen inspireren om zichzelf te overstijgen, niet om genoegen te nemen met wat ze nu zijn en hoe ze leven. Dat is hoe we de bezetting verslaan! Want bezetting is in eerste instantie het breken van de geest van een volk…’

Dit brengt me tot de vraag: hoe ben je in hemelsnaam op het idee gekomen om dit te doen? Ben je zomaar op een ochtend wakker geworden met het idee om de 100 meter sprint lopen op de Olympische Spelen?

Mohammed Al Khatib: ‘Eigenlijk wel ja! (barst in lachen uit) Mijn vrienden verklaarden me ook allemaal gek. Maar kijk, ik zit hier, in Texas, ik praat met jou, mijn verhaal stond in Al Jazeera, ik train met Bill Collins en het is niet onhaalbaar.’

Heb je dan een heel sportief verleden? Kom je uit een sportieve familie?

Mohammed Al Khatib: ‘Neen, eigenlijk niet. Iedereen sport wel bij ons, maar het zijn geen topsporters. Ik heb zelf drie jaar gebokst, maar dat was mij te gewelddadig. Sinds mijn zestien ga ik naar de fitness. Ik heb sport nodig om stoom af te laten, net zoals iedereen. Sinds 2011 ben ik aan de slag als personal trainer in de fitness en ik ging na mijn studies drie maanden naar India. Daar heb ik een yoga- en meditatieretraite gevolgd. Meditatie helpt me om te volharden, het is goed voor mijn focus. Alles komt tenslotte van binnenuit. Trainen is gemakkelijk. Gespierd worden, je uithouding oefenen, dat ook. Het zijn je gedachten die moeilijker te controleren zijn. De mindset moet juist zitten, anders gaan de resultaten kwakkelen.’

Mohammed aan het trainen in Hebron in 2015.

© Eloïse Bollack​

Wanneer ben je beginnen sprinten?

Mohammed Al Khatib: ‘In 2012. In Palestina hebben ze geen atletiekclubs, het is verre van een populaire sport. Ik liep op straat en ben beginnen trainen door video’s van Carl Lewis uit de jaren tachtig op Youtube te bekijken.’

De Spelen

‘Ik ben beginnen trainen door video’s van Carl Lewis uit de jaren tachtig op Youtube te bekijken.’

Mo loopt al even. Pas in 2013, na onder meer de inspirerende overwinning op Arab Idol van Assaf, wist hij wat zijn doel was: naar de Spelen trekken. Dat voorbeeld zijn voor anderen. Die persoon zijn die ervoor kan zorgen dat Palestijnen even boven hun zorgen uitstijgen. Elke ochtend werd hij wakker en overtuigde hij de portier van de lokale school om hem op het sportterrein te laten. In zijn eentje wist hij de kwalificatietijd voor de 100 meter sprint te benaderen. Die luttele seconden, die laatste loodjes wegen het zwaarst. En die raken er enkel af met behulp van een professionele coach.

Hoe ben je bij Bill Collins terechtgekomen?

Mohammed Al Khatib: ‘Ik heb Bill leren kennen via vrienden in de Verenigde Staten. Ik was al eens eerder in de VS, na mijn uitwisseling daar. Een gemeenschappelijke vriend stelde ons aan elkaar voor. Ik mocht toen een paar keer meetrainen met hem. Toen ik besloot om te beginnen sprinten, heb ik Bill gevraagd of hij mij wilde trainen en hij ging akkoord. De connectie tussen ons zit goed. Bill is zo bescheiden en vriendelijk.’

Essentieel, toch! Je hebt dan een crowdfunding campagne opgestart om naar Texas te kunnen trekken om te gaan trainen bij Bill.

Mohammed Al Khatib: ‘Ja, Sara (public relations manager van Mohammed), nam dit initiatief. Voorheen lachten mensen mij uit wanneer ik over mijn Olympische ambitie sprak. Ik heb nooit aandacht of energie gegeven aan die negativiteit. De crowdfunding eind 2015 was een keerpunt. Die heeft mensen op andere gedachten gebracht en veel deuren geopend voor mij. Het geld daarvan laat mij toe nog tot eind april in de States te verblijven. Daarna… Het wordt eens tijd dat ik poolshoogte neem bij het team hoe het zit. Er zou sponsoring komen, maar eerlijk: ik ben het allemaal een beetje uit het oog verloren. Ik ben enorm gefocust nu op mijn training.’

Mohammed traint in Houston bij Bill Collins’ Elite Track Club aan Rice University. Collins zelf won in 1977 de gouden medaille op de IAAF Wereldkampioenschappen, voor de 4 x 100 meter estafette. In 2012 won hij nog de 60 meter sprint in de categorie 60-plussers en dat na een jaar verlamd te zijn geweest aan zijn benen, een gevolg van het syndroom van Guillain-Barré. Hij is een ‘All American’ sportheld.

Ik bevoel het onderwerp religie. En merk onmiddellijk dat Mo hier discretie rond wenst. Of religie een rol speelt? In zijn training? In zijn leven?

Mohammed met trainer Bill Collins in Houston, Texas.

© Mohammed Al-Khatib​

Mohammed Al Khatib: ‘Tot drie jaar geleden heb ik nooit de moeite genomen de Koran te lezen. Ik ben nochtans grootgebracht als moslim. Maar nu pas probeer ik het echt te begrijpen. Ik neem niet deel aan de Spelen uit religieuze redenen en mijn keuze van religie staat los van al mijn andere overtuigingen, los van waarom ik hier ben. Maar dit mag je wel schrijven: ik loop voor God. Of Allah, of hoe je ‘hem’ wil noemen. Ik loop voor God en hoop uiteraard op de steun van veel Arabische moslims, maar ik hoop boven alles om het Arabische volk eens op een andere manier op de kaart te kunnen plaatsen…’

Mohammed moet vertrekken. Hij heeft training en heeft een beetje in te halen, aangezien hij vorige maand een kwetsuur opliep en het noodgedwongen wat rustiger aan moest doen. Ik blijf achter met een bijzonder positief gevoel.

Hij is een jongeman met een, statistisch gezien, haast onmogelijk doel. Een Olympische medaille halen, terwijl hij nog maar drie jaar loopt en pas sinds januari 2016 een professionele trainer heeft. Carl Lewis op Youtube buiten beschouwing gelaten.

Maar hij trekt zich op aan atleten, zoals de Litouwse zwemster Ruta Meilutyte die net zoals hij slechts luttele jaren voor de Spelen begon met trainen. Ze won een gouden medaille op de Spelen in Londen in 2012. Ze is, samen met Mohammed Assaf van Arab Idol, het levende bewijs dat iemand uit een klein land met weinig tot geen infrastructuur het kan maken op een cocktail van talent en doorzettingsvermogen. Mo trekt zich geen moer aan van pessimistische commentaar.

Hij hoopt jongeren en mensen te inspireren om niet bij de pakken te blijven zitten, om zichzelf te overstijgen en stigmatisering te verwerpen.

Een nobel doel, omlijnd door een sportief kader.

Hier kan je Mohammed Al-Khatib volgens tijdens de laatste maanden in de aanloop voor Rio 2016.