Ook in het voorbije jaar werden wereldwijd nationale wetten bijgevijld en herschreven en vervoegden nieuwe wetten de oude. Dat leidde nu en dan tot grote controverse, soms tot ver over de landsgrenzen. Volgende vijf wetten (in willekeurige volgorde) mogen alvast niet ontbreken in de lijst van de meest ophefmakende wetten in 2014.
© Lectrr
1. Religieuze vrijheid tegen holebirechten
2014 laat zich zeker niet herinneren als een hoopvol jaar voor de holebirechten, integendeel. In Oeganda, waar homseksualiteit al langer strafbaar was, ondertekende president Yoweri Museveni in februari de wereldwijd fel omstreden antiholebiwet. Die wet voorzag voortaan lange gevangenisstraffen voor homo’s en lesbiennes in het Oost-Afrikaanse land.
De wet werd in augustus door het Grondwettelijk Hof dan toch geschrapt. Die beslissing volgde de felle kritiek van de internationale gemeenschap. Ook de Amerikaanse president liet weten dat het ondertekenen van de wet diplomatieke en mogelijks ook financiële gevolgen zou kunnen hebben voor Oeganda.
Intussen leidden ook op Obama’s geboortegrond in verschillende staten controversiële wetten en wetsvoorstellen met betrekking tot holebirechten tot grote discussies.In april werd in de staat Mississippi de religieuze vrijheidswet goedgekeurd, een wet die ondernemers het recht zou geven om diensten te verlenen op religieuze gronden. De wet zelf maakt geen melding van seksualiteit maar werd toch breed geïnterpreteerd als een vrijbrief voor zakenlui om expliciet hun diensten te weigeren aan lesbiennes en homo’s.
© John Nakamura Remy
Een soortgelijke wet werd in Arizona, traditioneel geen holebivriendelijke staat, door gouverneur Jan Brewer tegengehouden. Grote economische spelers als Apple, American Airlines, Marriott en Delta Airlines bekritiseerden de wet en waarschuwden voor mogelijke schade aan de economie.
2. Egyptische klassemagistratuur
Egypte doet het niet slecht wat controverse betreft rond wetgeving en het implementeren daarvan. Zo was er behoorlijk wat stof rond de nieuwe wetgeving met betrekking tot buitenlandse steun, die kadert in een nieuw antiterrorismebeleid. En ook de aanhouding van drie Al-Jazeerajournalisten, zonder bewijs, veroorzaakte flink wat internationale opschudding. Maar mocht er echter een competitie in volstrekt idiote wetten bestaan, is de volgende Egyptische wet alvast een grote kanshebber om de lijst te trekken.
‘We hebben niets tegen de job van vuilnisophalers, maar hun zonen horen elders dan in het uiterst gevoelige rechtsysteem’
Het betreft een beslissing van het rechtgebonden overheidsorgaan om 138 nieuwe openbare aanklagers uit hun ambt te ontzetten omdat hun ouders geen universitaire opleiding genoten. Die beslissing, die al al van 2013, leidde dit jaar opnieuw tot grote woede nadat Egyptische ambtenaren opnieuw weigerden om de ontslagen aanklagers opnieuw een kans te geven. ‘We hebben niets tegen de job van vuilnisophalers, maar hun zonen horen elders dan in het uiterst gevoelige rechtsysteem’, was de verklaring van een senior rechter die de beslissing mee had gedragen. En ja, u leest en intepreteert het goed: enkel mannen komen in aanmerking. Vrouwen worden niet toegelaten als openbare aanklager.
Volgens het Arabische Centrum voor een Onafhankelijke rechtspraak, is de klasse- en seksediscriminerende regelgeving gebaseerd op wetgeving uit de de jaren 1970. Bovendien is ze ook in tegenspraak tot de Egyptische grondwet en tot het Internationaal Recht.
3. Extra Belasting voor bankroete Grieken
Sparen zonder geld te hebben? Het kan. Tenminste, dat moet de Griekse overheid gedacht hebben toen ze in februari de ENFIA-taks in het leven riep. Die taks moet rechttrekken wat krom was: de historisch lage belasting in Griekenland op onroerend goed. ‘Ons land (en onze staatskas, nvdr) was vastgoed als bron van staatsinkomsten vergeten’, aldus de Griekse minister van Financiën.
Alleen vergat de overheid het momentum. De taks komt bovenop de vele andere taksen die sinds 2009 aan de failliete Grieken werden opgelegd om de nationale schuldenlast af te betalen: consumenten- en benzinetaksen, energietaksen, de solidariteitstaks, belasting op het hebben van een beroep… En niet te vergeten, nogal wat Grieken verloren tijdens de crisis hun job.
Meer dan drie miljoen Grieken zouden niet in staat zijn om de ENFIA-taks te betalen en dreigen onteigend te worden.
De overheid probeerde hier tegemoet te komen door forse taksvermindering te geven aan onder meer lage-inkomensgezinnen, gepensioneerden en werklozen. Maar, zegt de Griekse oppositie, de taks kan een persoon die geen andere persoonlijke schulden heeft naar de rand van faillissement brengen. Meer dan drie miljoen Grieken zouden niet in staat zijn om de ENFIA-taks te betalen en dreigen onteigend te worden. En dus is de taks voor het linkse Syriza alvast een van de eerste die moet gaan als er straks een nieuwe regering komt.
Intussen werd de ENFIA-taks, onder druk van de Trojka, ook geschrapt uit het overheidsvoorstel om de Grieken hun schulden in honderd ronden te laten afbetalen.
4. Joodse Natiestaat
De nationale wet -of liever wetsvoorstel- die dit jaar zowat de hele wereld beroerde, is de joodse natiestaatwet in Israël. In november keurde het Israëlische kabinet het voorstel goed om Israël als joodse natiestaat te erkennen. Het voorstel leidde ook in Israël zelf tot grote spanningen binnen de regeringscoalitie. Volgens premier Benjamin Netanyahu, is de wet nodig omdat er op dit moment veel mensen zijn die betwisten of Israël wel het ‘nationale thuisland’ is van de Joden.
Benjamin Netanyahu wil de Joodse natiestaatwet doorvoeren
© Downing Street
Belangrijk is om dit wetsvoorstel in de juiste context te plaatsen zegt een commentator in de Times of Israel. ‘De Israëlische grondwet wordt nog steeds geschreven. De natiestaatwetten van vandaag zijn niet meer dan de laatste ronde in een generatielang debat om eindelijk een antwoord te geven op de fundamentele vragen over de kern van de joodse natie en de Israëliche identiteit.’
Voorstanders van het wetsvoorstel wijzen ook op het zelfbeschikkingsrecht van Israël. Het toekennen van een speciale status en privileges aan de dominante bevolkingsgroep binnen een natiestaat is overigens een fenomeen dat zich niet beperkt tot Israël, klinkt het. Tegenstanders stellen echter dat een Joodse natiestaat per definitie exclusief is, terwijl andere natiestaten eerder inclusief zijn. ‘Een staat die zichzelf ziet als een ‘Joodse staat’ is inherent een exclusieve staat, aangezien iemand geen Palestijnse Jood of Moslim-Jood kan zijn’, stelt de Israëlische commentator Noam Sheizaf.
‘Je bent of deel van de oplossing of deel van het probleem’
Bij het lange lijstje tegenstanders vervoegde zich ook voormalig premier Ehud Barak. Hij vindt een wet die het joods karakter van Israël overbodig, zelfs schadelijk. ‘Voor Israëls vrienden projecteert de wet het verlies van zelfvertrouwen, en voor onze vijanden biedt de wet een effectief instrument om Israël te demoniseren als een staat die zichzelf afwendt van democratie.’
De Joodse natiestaatwet stelt de keuze scherp waar Israël voor staat, schrijft de joodse auteur Bernard Avishai in de Newyorker. Die keuze is: ‘een mondiale Hebreeuwse republiek of een een klein Joods Pakistan’.
Of ze anno 2014 nog zou verhuizen naar Israël, moest ze zoals in 1978 23 jaar zijn, vraagt een 59-jarige blogster zich af. Nee, is haar conclusie, de neiging tot apartheid zou haar afwenden. Maar, gaat ze verder, gedane zaken nemen geen keer. Ze behoort nu eenmaal tot Israël: ‘en je bent of deel van de oplossing of deel van het probleem’.
5. Migratie verstrengen is nieuwe norm
Het beheren van migratie bleek het voorbije jaar eens te meer een politieke prioriteit op de agenda van de Europese lidstaten. Voor alle duidelijkheid: geen enkele overheid versoepelde zijn beleid, verstrengen was de norm. Op 14 mei trad de nieuwe Britse Immigratiewet in werking. Ze symboliseert een zoveelste aanslag op het eens zo verwelkomende karakter van de Britten volgens de critici. Maar volgens de UKIP-aanhanger die op kerstavond zijn protest uitschreeuwde met een spandoek is de wet lang niet streng genoeg. Op de banner: ‘Een dringende boodschap voor de Kerstman: onze enige wens is dat we ons land terugkrijgen’.
Via de nieuwe Immigratiewet wil de Britse overheid snellere repatriëring mogelijk maken, de toegang tot medische zorgen voor migranten zwaar beperken en onder meer privéverhuurders en werkgevers attenderen dat werk verschaffen of verhuren aan mensen zonder verblijfsstatuut strafbaar is. Het onderliggende doel: een campagne tegen ‘illegale immigratie’.
Niet de nieuwkomers, wel de oudkomers worden nu aangepakt
Volgens een recent rapport van de Britse Legale Actiegroep schiet de wet zijn doel voorbij. Niet de nieuwkomers, wel de oudkomers worden nu aangepakt, klinkt het. Door het opleggen van een verregaande bureaucratische aanpak dreigen duizenden langetermijnmigranten - die opgroeiden, trouwden en bijdragen aan de Britse samenleving - in een legale limbo terecht te komen. Het rapport geeft het voorbeeld van een 52-jarige Jamaicaan, die op zijn twaalfde naar Groot-Brittannië emigreerde. Door het verliezen van zijn identiteitskaart en de bijhorende verblijfsstempel, verloor hij zijn verblijfsstatus. Hij werd recent ontslagen door zijn werkgever, die vreesde voor sancties. En zo zijn er tal van voorbeelden.
Het verstrengen van migratiebeheer en het heersende negatieve discours over migratie gaan voorbij aan de positieve bijdragen van migranten, zegt de London University College. Volgens een recente studie hebben de Europese immigranten meer dan 20 miljard pond bijgedragen tot de openbare financiën tussen 2001 en 2011. In Groot- Brittannië is de tewerkstellingsgraad van immigranten, 78,8 procent, iets hoger dan het Britse gemiddelde (73,6 procent). Slechts 15 procent van de immigranten vragen een of andere overheidstussenkomst.