“‘Laten we wat liever zijn voor elkaar’

Suparada Intharoek (Pexels)

‘Een échte transitie is een transitie zonder uitsluiting en het belachelijk maken van de zogenaamde imperfecten.’ Dat schrijft Louis De Jaeger in deze nieuwjaarsblog vol goede voornemens. ‘We moeten elkaar de hand reiken en ons best doen om elkaar te begrijpen. Een mooie wereldvisie schrijven we samen.’

Een grote groep mensen, met name jongeren, voelt zich slecht. Deze mensen worden gebombardeerd met alles wat er in deze wereld misloopt: klimaat, armoede, crisis, dierenleed, biodiversiteit, ongelijkheid. Ze voelen zich machteloos. Ze sluiten zich op in hun kamer, omdat ze er toch niets aan kunnen doen. Of ze feesten erop los om er niet aan te moeten denken.

Heel wat van die mensen proberen kleine verbeteringen in hun eigen leven te integreren maar krijgen dikwijls het deksel op hun neus, omdat ze net niet perfect genoeg zijn.

Perfectionisten zijn dikwijls een afstotende factor richting de duurzame transitie.

Wie als mens zijn best doet, omringd door iets minder ‘bewuste’ mensen, wordt misschien raar bekeken. Wie als mens zijn best doet, omringd door mensen die nóg meer hun best doen, riskeert met de grond gelijk gemaakt te worden.

Een veganist kan interessante − meestal vriendschappelijke − discussies hebben met de gemiddelde omnivoor. Een beginnend veganist komt in een waar bloedbad terecht als die trots zijn receptje deelt met honing op een Facebookgroep voor vegans − honing is dus niet vegan.

Het is nobel om een klein groepje mensen te zien dat zijn kinderen klimaatbewust naar school voert, alle voeding in een verpakkingsvrije winkel koopt, met de trein met vakantie gaat en alleen duurzame kledij koopt. Het is pijnlijk om te merken dat de sociale druk in dergelijke kringen soms heel gespannen is.

De verkeerde aankoop of uitspraak kan tot gefronste wenkbrauwen leiden. Al lachend kan men je duidelijk maken hoe ‘fout’ je wel bezig bent. Dat kan leiden tot toxische situaties waarbij mensen stiekem het vliegtuig nemen of Zwanworstjes eten terwijl ze naar een cultuurloze tv-show kijken.

Perfectionisme

Ook ik ben door een periode van perfectionisme gegaan. Alles wat je maar goed kon doen, deed ik zo goed mogelijk. Elke druk op de Sodastream gaf me een kick: alweer een plastic fles uitgespaard. Maar dit kan mentaal ook zwaar op je wegen.

Een transitie gebaseerd op negativiteit heeft geen schijn van kans.

Je hebt de kans een zuur mens te worden. Je loopt het risico gefrustreerd te raken, omdat je de enige lijkt te zijn die zijn best doet. Waarom mogen zij vliegen en ik niet? Als één iemand zou mogen vliegen, ben ik het toch? Maar je loopt ook het risico op een misplaatst hoogwaardigheidscomplex, omdat de persoon naast je minder perfect zou zijn dan jij.

Je schaamt je als je naar een vergadering gaat en je nog een Samsung hebt, terwijl ie-de-reen daar trots zit met z’n Fair Phone. Omdat je een Panos-broodje hebt gekocht, terwijl de rest z’n herbruikbare brooddoos heeft met zuurdesemboterhammetjes.

Perfectionisten zijn dikwijls een afstotende factor richting de duurzame transitie. Een deel van de ‘gewone mensen’ verafschuwt deze gutmenschen en gaat uit puur verzet geen ecologische keuzes maken en nog meer je-m’en-foutistisch worden. Om dit met een extreme uitspraak aan te tonen van een bekende KU Leuven prof: ‘ik eet uit principe geen bio, omdat biomensen dikwijls onuitstaanbaar zijn’. Zo zullen we er natuurlijk nooit raken.

Pijn en verdriet

De meeste mensen in het duurzaamheidswereldje zijn zeer aangenaam en hebben een ongelofelijk goed hart. Dikwijls is er een groot verdriet omdat ze dagelijks in aanraking komen met de teloorgang van deze mooie wereld.

Het is net dat verdriet dat tot een enorme frustratie kan leiden: ik werk zweet en tranen voor een duurzamere wereld en het kan niemand wat schelen. Het is dan ook niet onlogisch dat die frustratie tot een soort bitterheid en zelfs hardheid kan leiden. Laten we eens wat liever zijn voor elkaar.

Er is veel pijn en verdriet. Het klimaat verandert ongunstig voor de mens, de biodiversiteit gaat naar de vaantjes. Toch zullen we nooit de transitie naar een ongelofelijk mooie wereld kunnen maken als we mensen blijven bang maken met doemverhalen en elkaar blijven op de vingers tikken.

Een échte transitie kan alleen maar plaatsvinden als we wat liever zijn voor onszelf.

Dat werkt niet. Een transitie gebaseerd op negativiteit heeft geen schijn van kans. Alleen toegankelijke toekomstbeelden: rivieren waaruit we kunnen drinken, bomen die op iedere straathoek de heerlijkste vruchten geven, waar mensen gelukkig in weelde leven en vul dit droombeeld gerust aan met wat je zelf wil zien, zal anderen inspireren om hier aan mee te bouwen.

Een échte transitie is een transitie zonder uitsluiting en het belachelijk maken van de zogenaamde imperfecten. We moeten elkaar de hand reiken en ons best doen om elkaar te begrijpen.

Een mooie wereldvisie schrijven we samen: veganisten die vergaderen met varkensboeren en op een respectvolle wijze leren van elkaar. Dierenbeschermers die luisteren naar jagers en omgekeerd.

Een échte transitie kan ook alleen maar plaatsvinden als we wat liever zijn voor onszelf en we duurzaamheidskeuzes maken vanuit liefde, niet vanuit ongenoegen. Geniet er ook eens van om een onbewuste domme keuze te maken.

Wanneer we dat allemaal kunnen, dan kunnen we ons verenigen en de echte oorzaak aanpakken van alle onevenwichten op deze planeet: een ziek systeem dat ons aanwijst als schuldigen, ons aanzet tot vingerwijzen en ons doet geloven dat wij de directe grootste boosdoeners zijn.

Louis De Jaeger is keynote speaker, auteur van We eten ons dood en ontwerpt eetbare landschappen met www.commensalist.com