“‘Alle cijfers doen ertoe, zeker in oorlogstijden’

Op zondag 20 oktober kwamen talloze mensen samen in Brussel voor de nationale demonstratie voor een vrij Palestina en Libanon. Voor een einde aan de horror die het leven kostte aan al meer dan 43.552 Palestijnen en 2500 Libanezen. Voor een einde aan de gruwel.

Ik stond daar, in de mensenmassa. Ik zag in de immense stroom het begin en einde niet van de manifestatie. Het voelde als een mensenzee van empathie, van geëngageerde burgers, van steun in gruwelijke tijden. Dat gaf me hoop!

Groot was mijn verbazing dan ook toen ik daarna op nieuwssites het getal las: 32.000. De bron: de politie. Nog groter werd mijn verbazing toen ik daarna ontdekte dat de aanwezige organisaties, via hun kanalen, spraken over 70.000 mensen. Dat is meer dan het dubbele.

Dat opkomstcijfers soms ietwat verschillen, dat gebeurt wel meer. Maar dit verschil is wel heel frappant.

Ludo de Brabander van Vrede vzw laat er geen twijfel over bestaan: ‘Ik kan pertinent zeggen dat het cijfer van de politie schromelijk onderschat is. Zeker als je weet dat de politie zelf, tijdens de betoging, het parcours heeft aangepast wegens de grote opkomst. De initiatiefnemende organisaties, zoals de onze, hebben op voorhand metingen gedaan. Neem de bocht aan Botanique. Twee lanen voor beide richtingen, vol mensen, als die op die manier passeren zoals dat zondag is gebeurd, mogen we spreken van zeker 50.000 mensen.’

‘Verder was er een verschil van anderhalf uur tussen de kop van de demonstratie en de staart, wat wijst op een opkomst van tussen 60.000 en 80.000 mensen. Mochten het er 32.000 zijn geweest, dan was het verschil tussen kop en staart maar een halfuur geweest. Waarom de politie het cijfer zoveel lager heeft gelegd, weet ik niet. En waarom journalisten er daarna voor kiezen om dan specifiek dat cijfer over te nemen in plaats van het onze, is me ook een raadsel. Zeker als je weet dat er achter het cijfer van de politie politieke bedoelingen kunnen schuilgaan.’

Het gebruik van maar één cijfer

Het is ook mij een raadsel. Zeker als je weet dat de meetinstrumenten van de politie om demonstraties in kaart te brengen verouderd zijn. Ze werkt soms met tellers langs de betoging die gedurende een bepaalde tijd mensen tellen, wat dus eerder een steekproef is.

Vaak is er ook een overzicht van de verkochte NMBS-tickets, wat helpt om een beter beeld te krijgen, maar wat niet ideaal is. En soms gebruikt de politie informatie van het telefoonverkeer, via zendmasten. Haar schattingen zijn indicaties die ver van de ware opkomst kunnen liggen. 

En dan blijft het tweede deel van de vraag: waarom communiceren nieuwskanalen zoals VRT NWS alleen het getal 32.000? Journalistiek zou het veel correcter zijn om minstens beide cijfers te geven. Iets wat in Franstalig België wel vaker gebeurt. 32.000 of 70.000 is een wereld van verschil. In perceptie, in gevolgen, in druk. Het geven van minstens beide, als er geen tijd is voor research, is veel waarheidsgetrouwer.

Het gebruik van maar één cijfer, en dan nog het cijfer 32.000, door nieuwssites zoals VRT NWS, heeft gevolgen waar niet meteen bij wordt stilgestaan. Beleidsmakers grijpen naar dit soort cijfers om te zien of iets relevant is of niet. Maar ook een website als Wikipedia neemt doorgaans het VRT-cijfer over bij het oplijsten van de grootste demonstraties in België.

Hoe hard we ook willen pleiten voor beter onderzoek dan alleen een Wikipedia-raadpleging, vele mensen nemen wat deze website zegt voor waar aan. We grijpen terug naar deze informatie en trekken hier verdere conclusies uit. Hoe hoger het cijfer, hoe belangrijker het thema in een tijdgeest. Het zegt iets over ons. 70.000 vertelt een ander verhaal dan 32.000.

Sla er de Wikipedia-pagina Betoging/België maar op na. Van de 28 vermelde betogingen zijn er in al die jaren maar 10 die aan, of boven, het getal 70.000 komen. En dan zou het ook de grootste betoging zijn in België van de afgelopen vijf jaar. Opeens komt deze demonstratie dus in een andere, dwingendere categorie. Het plaatst het lot van de Palestijnen en Libanezen opeens op een veel gewichtigere schaal.

Moordzucht van Israël

Het is goed om de vraag te stellen: wie heeft baat bij welk cijfer? Europa heeft absoluut geen baat bij een hoog opkomstcijfer in zijn machtscentrum, de hoofdstad van zijn continent. Dat verhoogt de druk alleen maar. De druk op een wapenembargo, op economische sancties en de druk op een doorgevoerd staakt-het-vuren.

Ik daarentegen heb absoluut wel baat bij een opkomstcijfer van 70.000. Het zou mijn geloof in empathie en menselijkheid alleen maar goed doen. Net zoals mijn geloof dat demonstraties de motor kunnen zijn van maatschappelijke verandering.

De discrepantie van het cijfer doet denken aan een andere tendens die het afgelopen jaar duidelijk werd: de moordzucht van Israël en de steun die het daarbij krijgt, zet de principes van de democratie en onze democratische instellingen op de helling.

Overal ter wereld zien we een onevenwicht tussen wat het volk wil en de richting van het beleid van de politieke macht. Duitsland, België, Egypte, Amerika ... Het is maar een greep uit het aanbod aan plekken waar de stem van het volk klinkt in de straten, maar waar machthebbers weigeren om te luisteren. Laat staan ernaar te handelen.

Meestal vanwege economische banden met Israël of veronderstelde diplomatieke doeleinden. Hoeveel is diplomatie waard als je op weg bent naar morele corruptie? Als je medeplichtig bent? Als onschuldige burgers bij de tienduizenden worden afgeslacht? Als het bloed van kinderen aan jouw handen kleeft en hun dood schaamteloos jouw portemonnee spijst?

De huidige arrogantie van onze machthebbers om niet te luisteren naar hun eigen burgers en hun roep naar verandering te bagatelliseren, minimaliseren en weg te moffelen, is verontrustend. Het afgelopen jaar kwamen miljoenen mensen wereldwijd op straat om het onrecht een halt toe te roepen. Hier niet naar luisteren is een democratie onwaardig.

Inzetten op betere meetinstrumenten

Cijfers doen ertoe. Alle cijfers. Cijfers vertellen verhalen. Laten we inzetten op betere meetinstrumenten bij opkomsten, laten we meer research doen of laten we alle beschikbare cijfers aanbieden aan een publiek dat het verdient om in deze moeilijke tijden zo goed mogelijk geïnformeerd te worden.

Achter het verschil tussen 70.000 en 32.000 gaat een verhaal schuil. Een verhaal van medeplichtigheid, van een gebrek aan journalistieke aandacht, van een gebrek aan respect van de politieke machthebbers voor de burger en hun eigen morele verantwoordelijkheid.

Stop de Europese medeplichtigheid in al zijn vormen. Weg met de luchtbrug. In plaats daarvan een wapenembargo en economische sancties, net zoals een doorgevoerd staakt-het-vuren en geen doden meer via ons belastinggeld.

Ik was maar één van de 32.000 of 70.000. Lees mij als wat ik ben: een van de velen. Ik weiger geminimaliseerd te worden, want in essentie draait het om het leven van onschuldige burgers, levens van Palestijnen en Libanezen. Levens die we zouden moeten beschermen in plaats van helpen af te slachten.