“‘Het hart dat we delen’

Hadden we maar meer ruimte voor poëzie in het dagelijks leven, betoogt schrijfster en MO*columniste van de maand Sholeh Rezazadeh. Het zou dan een stukje makkelijker zijn om de ingewikkelde gedachten achter een gedicht te ontdekken. Het zou dan makkelijker zijn om elkaar te horen en te zien.

Wanneer sprak ik voor het laatst onverwachts met iemand die op geen enkel vlak op mij lijkt? Die vraag schoot door mijn hoofd terwijl ik thee dronk in een café, ergens in een deel van de stad waar ik zelden kom. Tot mijn verbazing voelde het alsof ik er al eerder was geweest en iedereen al eerder had ontmoet.

De gezichten van de mensen, de interactie tussen hen, hun retro- en tweedehandskleding, de gesprekken die ik opving, de sfeer, alles was opvallend herkenbaar. Veel mensen zaten alleen of in tweetallen, precies zoals ik. Ze besteedden nauwelijks aandacht aan de rest. Zelfs de medewerker van het café vermeed oogcontact en gesprekken met de klanten. Iedereen was bezig met zijn eigen drank, eigen telefoon, eigen gezelschap, eigen eenzaamheid. Er hing een wolk om hen heen, die het moeilijk maakte om ze echt te kunnen zien en voelen.

Hangt ook zo’n wolk om mij heen? Is dit mijn bubbel, mijn cirkel? vroeg ik me af, enigszins ongemakkelijk. Zit ik vast tussen mensen die op mij lijken, omdat we bang zijn voor de minder comfortabele, onvoorspelbare en onbekende werelden? Of zoeken we stiekem troost bij elkaar in deze razendsnel groeiende onafhankelijkheid, comfort en isolatie? Is het toeval dat we samen deze ruimte delen, of komt het doordat er geen andere plek voor ons is?

Hoe vaak ontmoet ik in het dagelijks leven mensen die een totaal ander leven leiden dan ik, of dan de mensen in mijn omgeving, en dat met een luisterend oor en open hart? Iemand uit een andere generatie, of met een totaal andere kijk op het leven. Iemand die geen literaire boeken leest, zich geen zorgen maakt over het klimaat of überhaupt over de toekomst. Iemand zonder interesse in sociale media, identiteit, persoonlijke ontwikkeling. Iemand die zich bezighoudt met totaal andere kwesties en uitdagingen. Waar houdt die persoon zich dan mee bezig? Waar kunnen we het met elkaar over hebben? Gaan we elkaar inspireren? Hoe vaak gun ik mezelf de kans om in andere zeeën en golven te springen, buiten mijn eigen bubbel – behalve als het over werk en schrijven gaat?

Onder de schil van de granaatappel

‘Veel mensen tonen alleen wat ze willen laten zien. Een perfect plaatje van hoe ze denken dat ze moeten zijn.’

10 jan. 25

In een samenleving die zoveel belang lijkt te hechten aan diversiteit en openheid brengen we uiteindelijk onze tijd vooral door met familie, oude vrienden, op dezelfde vertrouwde plekken en in voorspelbare situaties. Misschien geven we af en toe onze buren en collega’s een kans. Maar de mogelijkheid dat we spontaan in gesprek raken met iemand die dezelfde maatschappij deelt maar een totaal ander leven leidt, is klein. Laat staan dat we een moment delen en een blik werpen op het leven van die persoon. Hoe oppervlakkig zijn mijn ideeën over andere groepen? Ideeën die gebaseerd zijn op vluchtige informatie, leeftijd, baan, sociale klasse, woonplaats of uiterlijk – en niet op begrip of empathie.

Met deze gedachten liep ik naar huis. Zoals altijd zocht ik een toevlucht en antwoord bij mijn boekenkast. Daar stonden ze: dichters van honderden jaren geleden, schrijvers uit andere tijden en levens, personages met gedachten en gevoelens ver van de mijne. Ze stonden bloot voor me, naast elkaar, rug aan rug, en toonden hun diepste gedachten.

‘Hoe vaak zijn een Hindoe en een Turk één van taal, hoe vaak zijn Turken als vreemden voor elkaar? De taal van het hart is iets heel anders, een gedeeld hart is beter dan gedeelde taal’, fluisterde Rumi vanuit achthonderd jaar geleden. Ik dacht aan het woord ham-del, gedeeld hart, als jouw hart één wordt met dat van een ander. Het oorspronkelijke woord voor empathie. Zoals altijd stelde hij me niet teleur. ‘De innerlijke storm in de ander te zien, deze als je eigen voelen, en blijven,’ kwam Henri Michaux aan het woord. Zo beschreef hij het begrip voor elkaar. Hoe vaak doe ik dat? De storm in de ander zien en die in mijn eigen hart voelen?

Ik moest weer aan de mensen in het café denken. Aan de lege blikken en al de onuitgesproken woorden dat wij dagelijks doorslikken. En ik keek weer naar de boeken. Alle gevoelens en gedachten die ergens in een verhaal of een gedicht verstopt zitten. De verwoorde, vertaalde conflicten die wij niet eens aan onszelf kunnen uitleggen. De wijd geopende deuren naar het verborgen leven van de ander. Het besef dat wij niet de enigen zijn die leiden, zoeken en soms de weg kwijtraken.

Ik bedacht me ook dat het volgende week Poëzieweek is. Hadden we maar meer ruimte voor poëzie in het dagelijks leven. Het zou dan een stukje makkelijker zijn om de moeilijke, ingewikkelde gedachten achter een gedicht te verhullen en ook te ontdekken. Het zou dan makkelijker zijn om elkaar te horen en te zien.

Zomaar in gesprek gaan met iemand uit een andere bubbel zou voor mij niet makkelijk zijn. Maar ik besloot om tijdens de Poëzieweek bundels te gaan zoeken die me helemaal niet aanspreken. Wie weet, misschien zou mijn hart even één worden met dat van de dichter. Misschien zie ik de stormen in andere bubbels en niet alleen maar de wolken.

Word proMO*

Vind je MO* waardevol? Word dan proMO* voor slechts 4,60 euro per maand en help ons dit journalistieke project mogelijk maken, zonder betaalmuur, voor iedereen. Als proMO* ontvang je het magazine in je brievenbus én geniet je van tal van andere voordelen.

Meer weten over proMO*lidmaatschap?

Je helpt ons groeien en zorgt ervoor dat we al onze verhalen gratis kunnen verspreiden. Je ontvangt vier keer per jaar MO*magazine én extra edities.

Je bent gratis welkom op onze evenementen en maakt kans op gratis tickets voor concerten, films, festivals en tentoonstellingen.

Je kan in dialoog gaan met onze journalisten via een aparte Facebookgroep.

Je ontvangt elke maand een exclusieve proMO*nieuwsbrief

Je volgt de auteurs en onderwerpen die jou interesseren en kan de beste artikels voor later bewaren.