De maand van Titia De Haes
“‘Op DeTrappen van verbinding tussen straat en stad’
© Konstantinos Tsanakas
© Konstantinos Tsanakas
Gaan joyriden met een ambulance is niet normaal. Wat de Antwerpse burgemeester Bart De Wever (N-VA) daarop verkondigde via de media, mogen wij als samenleving óók niet normaal vinden, stelt columniste van de maand Titia De Haes. Tegenover zijn trappen van vergelijking (weinig-minder-minst) stelt zij de hoop en verbinding van kunstprojecten als DeTrappen.
Weinig
De leerlingen in mijn klas spreken weinig tot geen Nederlands. Het zijn anderstalige nieuwkomers, waarvan sommige van niet-Europese origine. Ze spreken wel een andere taal, één die onze Antwerpse burgemeester niet spreekt: de taal van beleefdheid en de taal van fouten durven maken.
Ik leer mijn leerlingen objectief naar de wereld te kijken, zonder vooroordelen. Ik leer hen dat excuses oprecht moeten zijn en dat we verder raken als we samenwerken en samen denken.
Vorige week wandelde ik met mijn leerlingen naar een tramhalte voor een uitstap naar het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten (KMSKA) hier in Antwerpen. Op een gegeven moment hoorde ik hen luid ‘ieuw’ roepen, omdat ze iets hadden gezien dat ze vies vonden.
Ter hoogte van de slager op de hoek stond een vrachtwagen een nieuwe lading vlees te leveren. De klep stond open, waardoor de karkassen te zien waren. En dat zorgde voor luide kreten van weerzin. De man achter de toog van de slagerij was zichtbaar niet gediend met de luide geluiden vol afschuw.
Wanneer zoiets gebeurt, waar dan ook, leg ik de les - of in dit geval de wandeling - stil. In de mate van het mogelijke vraag ik waar de reactie vandaan komt, en ook om de reactie bij te sturen, uit respect. In mijn klas worden er zeven verschillende talen gesproken, het duurt dus altijd wel even voor iedereen begrijpt waar mijn verontwaardiging over gaat. Wij gaan als groep in dialoog. Ik vertel dat de eigenaars van de slagerij hun reacties hadden gehoord en dat dat niet zo fijn is voor hen.
We begrijpen elkaar, maar dat wil niet zeggen dat we het eens zijn. Ze weten dat ze dit volgende keer niet luidop mogen roepen, maar in hun hoofd kunnen denken.
'Van wie is dat huis, juf?'
Vervolgens zetten we onze reis verder. Vanaf het Kiel stappen we de tram op naar het Antwerpse Zuid: van kansarmoede naar een zeer welgestelde buurt in minder dan tien minuten. Van oude blokken naar bouwprojecten en dure renovaties. (Hier wil ik niet mee zeggen dat er enkel kansarmoede is op het Kiel en enkel rijke stinkerds op het zuid, want dat is niet zo.)
Het KMSKA is een enorm, indrukwekkend gebouw. Mijn leerlingen weten niet wat er achter de gevel schuil gaat en beginnen te gissen naar wie er zou wonen. 'Van wie is dat huis, juf?' Vlak voor de trappen van het mooiste museum van Antwerpen ligt een groot plein, ideaal voor de leerlingen om nog even voetbal te spelen in afwachting van onze workshop.
Onze burgemeester, meneer De Wever (Bart, N-VA, red.), heeft weinig voeling met buurten zoals het Kiel. De hoge grijze blokken zijn er gevuld met kinderen vol hoop. Het zijn kinderen die misschien wel ambulancier willen worden - en dan niet om met een ambulance te gaan joyriden. Dat incident met die ambulance vond ik, net als velen, degoutant. Dat alle niet-Europese mensen over dezelfde kam worden geschoren, zoals De Wever nadien vlotjes deed, is ook degoutant.
Het ene heeft niets met het andere te maken. Waarom lezen en horen wij enkel de huidskleur of de geloofsovertuiging van een crimineel in de media als die anders is dan 'christen' en 'wit'?
Word geen burgemeester als je etnische profileringsdrang hebt. Hoe kan iemand een stad besturen met zo weinig voeling voor haar inwoners?
Gaan joyriden met een ambulance is niet normaal. Wat onze burgemeester nadien verkondigde via de media, mogen wij als samenleving óók niet normaal vinden. Voor meneer De Wever gaat het uiteindelijk helemaal niet over de joyriders, maar wel over hun afkomst en huidskleur. Voor mij gaat het over kansen in onze stad en het gebrek daaraan. Dat de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur staan, komt vreselijk goed uit om van de pot gerukte uitspraken te doen in de media.
Wij wonen in een stad waar witte en rijke mannen met beige broeken een onzichtbaar schild rond zich lijken te hebben. Wij wonen in een stad waar de burgemeester landen die systematisch oorlogsmisdaden begaan ‘de kant van het licht’ noemt. Wij wonen in een stad die al jarenlang kunst en cultuur stilletjes monddood maakt en waar de subsidiekraan even droog staat als mijn liefdesleven (alarmerend, dus). Wij wonen in een stad waar ‘te diverse’ foto’s worden verwijderd in een theaterzaal en waar benefietconcerten worden verboden.
Word geen chauffeur als je niet graag in de wagen zit. Word geen chirurg als je niet tegen bloed kan. Word geen burgemeester als je etnische profileringsdrang hebt. Hoe kan iemand een stad besturen met zo weinig voeling voor haar inwoners?
Minder
Mijn leerlingen van niet-Europese origine krijgen de facto een kleinere foutenmarge dan andere kinderen, zij mogen gewoon minder fouten maken.
Nog 'minder': het is minder leuk om diezelfde leerlingen te moeten verwelkomen in een stad met een burgemeester die zegt dat kinderen uit moeilijke en kwetsbare gezinnen geronseld worden voor crimineel gedrag.
Maar in het KMSKA zijn mijn leerlingen welkom, dankzij de waanzinnig mooie jongerenwerking DeTrappen. Mijn leerlingen van Europese en niet-Europese afkomst worden gevraagd om hieraan deel te nemen. De man die het project vormgeeft, heeft ook roots die niet Europees zijn. Zo worden de trappen van het museum een verlengde van de straten en de pleintjes van onze stad.
Al meerdere keren werd ik met mijn leerlingen door het museum geleid via DeTrappen. Mijn leerlingen leren kijken naar kunst, en élke keer op een andere manier. Daarna schilderen ze zelf hun eigen kunstwerk in het atelier van het KMSKA. Terwijl de kleuren zich vermengen op het papier van de kinderen, schil ik mijn appel in precies negen stukjes, voor elke leerling één, en zet ik muziek op.
Projecten zoals DeTrappen moeten we koesteren. Het zijn onzichtbare en uitgereikte handen. Ze wijzen een door de burgemeester geviseerde doelgroep de weg in het kijken naar en creëren van kunst. Kinderen die in hun moederland niet mogen zingen op straat, kinderen van wie de vader vecht in de oorlog en kinderen wier ouders geluk en beterschap zoeken.
Ik wil mijn leerlingen kennis laten maken met Antwerpen. Het is de stad waar ik twintig jaar geleden verliefd op werd. Onze stad die zo prachtig kan zijn en tjokvol talent loopt.
In de straten en de pleintjes van onze stad is stelselmatig alle sociale hulp weggeplukt. Dat gebeurde in de wijken waar de vader van de stad zo minachtend over spreekt. De vader die slecht spreekt over zijn eigen inwoners, tenzij ze wit zijn en/of geld hebben.
Aan de uiteinden van het park waar ik na een werkdag doorheen fiets, worden twee wijken met elkaar verbonden. Het park is voor veel inwoners uit de buurt de enige optie om buiten in de natuur te vertoeven. In dit park mocht je tijdens de pandemie niet samenkomen. Dat mocht wel in jouw tuin, met hapjes van een cateringbedrijf.
In dit park zag ik onlangs de rode tentjes van de stad Antwerpen verschijnen. Enkele dagen na de uitspraken van De Wever verzamelden jeugdwerkers zich in het park om samen met de buurt de kinderen weer vreugde, sport en spel te bezorgen. Ik hoop oprecht dat de vrijwilligers en kinderen minder van de boodschap van onze burgemeester hoorden dan ik.
Minst
Het minste dat onze burgemeester kan doen, is zijn excuses aanbieden. Maar het is hoogst onwaarschijnlijk dat hij dat zal doen. Hij zit namelijk ongemakkelijk te schuifelen op zijn stoel in afwachting van de gemeenteraadsverkiezingen in oktober.
Net als het Vlaams Belang wens ik zijn partij de minste stemmen toe. En ik wens de N-VA ook openheid toe om samen te willen werken met andere partijen. Waarom kunnen kinderen wel samenwerken en een stel overbetaalde politiekers niet? De Wevers uitspraken zijn van zo’n formaat dat ze kunnen wijzen op een zwakke opvoedingssituatie. Klinkt lullig hé. Ik verdraai gewoon letterlijk zijn woorden.
Meneer De Wever, wij leven inderdaad in een stad vol criminele organisaties. Die zijn terug te vinden in de haven, in studentenverenigingen en tot op het Schoon Verdiep.
Het stelen van een ambulance is absoluut huftergedrag. Het toeschrijven van crimineel gedrag aan een huidskleur is dat ook. Het is ook geen verrassing dat meneer De Wever hier als eerste op springt, want het is vrijwel altijd zijn partij die dat doet.
Meneer de Wever, wij leven inderdaad in een stad vol criminele organisaties. Die zijn terug te vinden in de haven, in studentenverenigingen en tot op het Schoon Verdiep. Criminaliteit vindt zijn weg vlot in Antwerpen en dat in alle lagen van de bevolking. Criminaliteit zit niet alleen in de wijken die doelbewust worden gemarginaliseerd tot getto's.
Zolang rijke witte ouders dure advocaten op speed dial hebben staan, zal er geen gerechtigheid zijn. Zolang er drugs aan 50 euro per gram vlotjes en ongecontroleerd wordt gesnoven op het Zuid, zal de haven blijven draaien. Zolang de pubers van Antwerpse ouders graag blowen, zal er marihuana blijven rondgaan door handen op stepjes.
Zolang er hoop is, zal ik die aan mijn leerlingen schenken, want dat is het minste dat ik kan doen.
Niets missen?
Abonneer je op (één van) onze nieuwsbrieven.
Word proMO*
Vind je MO* waardevol? Word dan proMO* voor slechts 4,60 euro per maand en help ons dit journalistieke project mogelijk maken, zonder betaalmuur, voor iedereen. Als proMO* ontvang je het magazine in je brievenbus én geniet je van tal van andere voordelen.
Je helpt ons groeien en zorgt ervoor dat we al onze verhalen gratis kunnen verspreiden. Je ontvangt vier keer per jaar MO*magazine én extra edities.
Je bent gratis welkom op onze evenementen en maakt kans op gratis tickets voor concerten, films, festivals en tentoonstellingen.
Je kan in dialoog gaan met onze journalisten via een aparte Facebookgroep.
Je ontvangt elke maand een exclusieve proMO*nieuwsbrief
Je volgt de auteurs en onderwerpen die jou interesseren en kan de beste artikels voor later bewaren.
Per maand
€4,60
Betaal maandelijks via domiciliëring.
Meest gekozen
Per jaar
€60
Betaal jaarlijks via domiciliëring.
Voor één jaar
€65
Betaal voor één jaar.
Ben je al proMO*
Log dan hier in