Afrikaanse steden niet klaar voor één miljard mensen

Volgens het rapport African Cities 2035 van de Economist Intelligence Unit (EIU) zal het Afrikaanse continent in de komende tien jaar een van de hoogste bevolkingsgroeicijfers ter wereld laten zien. Veel jongeren die in ruraal gebied geboren worden, trekken uiteindelijk naar de Afrikaanse steden op zoek naar werk en een boeiender leven.

Volgens de auteurs van het rapport zal deze ontwikkeling naar verwachting resulteren in grotere consumentenmarkten, meer geavanceerde commerciële hubs die beter met elkaar zijn verbonden, en meer industriële productie.

Maar de onderzoekers waarschuwen ook dat de snelle verstedelijking zal leiden tot problemen zoals overbevolking, het ontstaan van informele nederzettingen, tekort aan nutsvoorzieningen en openbare diensten en hoge werkloosheid.

1 miljard stedelingen

‘Afrika heeft de hoogste graad van verstedelijking ter wereld en dat zal blijven doorgaan tot 2035. Het aantal stadsbewoners in Afrika zal toenemen van ongeveer 650 miljoen mensen in 2023 tot bijna 1 miljard in 2035’, aldus de EIU.

Afrikaanse steden worstelen nu al met een tekort aan huisvesting en dat zal volgens de experts leiden tot ‘een explosie van informele nederzettingen van Zuid-Afrika tot in Egypte’.

De VN-organisatie rond duurzame huisvesting (VN-Habitat) schat dat meer dan de helft van de Afrikaanse stedelingen in sloppenwijken woont en dit aantal zal stijgen van de huidige 400 miljoen tot 1,3 miljard mensen in 2050.

Innovatie en industrialisatie

Tijdens een recente top van regionale leiders van de Southern African Development Community (SADC) in Harare, de hoofdstad van Zimbabwe, was de teneur dat innovatie en industrialisatie de sleutel zijn voor economische groei van het continent. Volgens de EIU moet hier bijzonder snel werk van worden gemaakt ‘als het continent enig voordeel wil halen uit de snelle verstedelijking’.

‘Afrikaanse regeringen moeten nu als eerste actie de gegevens uit bevolkingsprognoses gebruiken om te anticiperen op deze vraag naar huisvesting, scholen, afvalverwerking, water en transport’, zegt Nyovani Madise, voorzitter van de Union for African Population Studies.

De econome raadt regeringen ook aan om te investeren in programma's voor plattelandsontwikkeling, zodat jonge mensen ook werk kunnen vinden op het platteland en er minder migratie is naar de steden op zoek naar middelen van bestaan.

Megasteden nemen toe

Volgens de EIU zal het continent tegen 2035 zes megasteden tellen met ruim tien miljoen inwoners, en minstens zeventien steden met meer dan vijf miljoen inwoners. Nog eens honderd steden zullen meer dan een miljoen inwoners huisvesten.

‘Afrikaanse regeringen moeten plannen maken voor maatregelen die de klimaatimpact beperken naarmate hun bevolking groeit.’

‘De opkomst van nieuwe stedelijke zwaargewichten en megasteden, de snelle uitbreiding van stadsclusters en het toenemende belang van megapolissen zullen een belangrijk kenmerk zijn van de demografische en economische toekomst van Afrika’, zegt Pat Thacker, hoofdauteur van het rapport.

Daarin komt ook de klimaatverandering uitgebreid aan bod en wordt er omschreven als een ‘grote zorg’ voor de grootste steden van Afrika.

Kuststeden

‘Veel steden liggen in laaggelegen kustgebied waardoor ze worden blootgesteld aan de stijgende zeespiegel en aan stormen. Deze klimaatrisico's zullen zwaar wegen op de toekomstige dynamiek en welvaart van Afrikaanse steden, vooral omdat de nationale paraatheid en klimaatbestendigheid zwak zijn’, verklaart Thacker.

Volgens Madise heeft deze inadequate planning door Afrikaanse landen nadelige gevolgen voor miljoenen inwoners over het hele continent.

‘Afrikaanse regeringen moeten plannen maken voor maatregelen die de klimaatimpact beperken naarmate hun bevolking groeit. Bevolkingsgroei, gekoppeld aan de groei van economieën, vooral door industrialisatie, zal immers leiden tot een toename van de uitstoot van broeikasgassen in Afrika’, aldus Madise.

‘Stedelijke ontwikkeling gaat vaak gepaard met industrialisatie, waarvoor veel energie, water en goede transportsystemen nodig zijn. Steden moeten een adequaat beleid hebben dat erop toeziet dat de uitbreiding van de energieproductie verenigbaar is met nationale en mondiale doelstellingen rond klimaatverandering’, zegt ze.

Volgens Claver Gatete, uitvoerend secretaris van de Economische Commissie voor Afrika van de Verenigde Naties (UNECA) is het ‘absolute noodzaak’ dat Afrika intern op zoek gaat naar ‘oplossingen van eigen bodem, waaronder het mobiliseren van binnenlandse middelen en innovatieve financiering om onze ontwikkeling te ondersteunen’.

De EUI concludeert dat de uitdagingen groot zijn omdat het continent worstelt om de armoede van grote delen van de bevolking te bestrijden. De organisatie ziet echter ook redenen tot economisch optimisme in gebieden waar geschoolde en beter opgeleide arbeiders zullen opduiken.