VN-klimaatchef wil klimaatinvesteringen in Afrika exponentieel zien groeien

Stiell deed de uitspraken op een conferentie van Afrikaanse milieuministers vorige week in Abidjan (Ivoorkust). Hij vindt dat investeringen in hernieuwbare energie en klimaatbestendigheid ‘de grootste kans voor Afrika kunnen en moeten zijn, om individuen, gemeenschappen en economieën op te tillen’.

Stijgende temperatuur

Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) hebben Afrikaanse landen onevenredig veel te lijden onder de klimaatverandering, nu de temperaturen op het hele continent nog sneller stijgen dan het wereldwijde gemiddelde. Dodelijke overstromingen, droogtes en extreme hittegolven komen steeds vaker voor en worden ook heviger, met steeds grotere gevolgen voor de Afrikaanse samenleving en de economie.

‘Het zijn de Afrikaanse landen en mensen die de zwaarste prijs betalen. Maar: de economische en politieke realiteit in een onderling afhankelijke wereld is dat we allemaal samen in deze crisis zitten.’

Landen op het continent verliezen jaarlijks tussen 2 en 5 procent van hun bruto binnenlands product (bbp) als gevolg van gevaren die met het klimaat te maken hebben, citeerde Stiell uit een nieuw WMO-rapport.

De klimaatchef waarschuwt wereldleiders - vooral die van de G20-groep van grootste economieën - om de gevolgen van de klimaatverandering in Afrika niet af te doen als het probleem van een ander. ‘Het zijn de Afrikaanse landen en mensen die de zwaarste prijs betalen. Maar: de economische en politieke realiteit in een onderling afhankelijke wereld is dat we allemaal samen in deze crisis zitten.’

Pleidooi voor groene investeringen

Stiell roept op tot ‘exponentiële veranderingen in het bedrijfsleven, investeringen en groei’. Die moeten volgens hem de rol van Afrika versterken op het vlak van klimaatoplossingen waaronder hernieuwbare energiebronnen zoals zonne- en windenergie en energie-efficiëntie.

Afrikaanse landen hebben naar schatting 277 miljard dollar per jaar nodig om de plannen te financieren die zijn vastgelegd in hun nationaal vastgestelde bijdragen (NDC's) - de blauwdrukken van regeringen voor nationale klimaatactie. Afrikaanse landen kunnen momenteel slechts rekenen op een fractie van dat bedrag.

Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) werden er in 2023 op het hele Afrikaanse continent voor 39 miljard dollar aan investeringen gedaan in schone energie en andere verbeteringen aan het elektriciteitsnet - slechts 2 procent van het wereldwijde totaal. Fossiele brandstoffen en energieopwekking zijn nog steeds goed voor het grootste deel van de energie-investeringen in Afrika.

Weerbaar Afrika

Ook de inspanningen om zich voor te bereiden op klimaatverandering en de toenemende gevolgen zijn ondergefinancierd, aldus het IEA.

Het WMO-rapport schat dat de aanpassing aan de klimaatverandering in Afrika ten zuiden van de Sahara de komende tien jaar tussen de 30 en 50 miljard dollar per jaar zal kosten. Maar de regio heeft tussen 2021 en 2022 maar zo’n 10,8 miljard dollar aan aanpassingsfinanciering ontvangen, volgens de laatste gegevens van het Climate Policy Initiative, een ngo die de financieringsstromen volgt.

Youssef Nassef, de directeur voor Klimaataanpassing bij het Klimaatverdrag (UNFCCC), vertelde journalisten vorige woensdag dat de klimaatverandering de armoede verergert, de voedselzekerheid ondermijnt en de ontwikkeling van kinderen op het Afrikaanse continent schaadt.

Toch hebben tot nu toe slechts 21 van de 54 Afrikaanse landen op het continent nationale aanpassingsplannen ingediend; met name de armste landen blijken niet in staat om ze op te stellen. Nochtans zijn zulke plannen een belangrijk instrument voor het in kaart brengen en financieren van maatregelen om meer klimaatweerbaarheid te bekomen. ‘Dat is een bezorgdheid’, zei Nassef.

Focus op financiën

Tijdens de VN-klimaattop in Bakoe, Azerbeidzjan, in november (COP29), is het de bedoeling om het eens te worden over een ‘nieuw collectief gekwantificeerd financieringsdoel’ (NCQG), dat meer geld in het laatje moet brengen voor aanpassing en schone energie in ontwikkelingslanden. Maar de regeringen blijven diep verdeeld over veel fundamentele kwesties, zoals hoe groot die geldpot moet worden, wat ermee gefinancierd zal worden en - van cruciaal belang - wie er allemaal moet bijdragen.

‘Een Afrika dat in staat is om gedurfdere klimaatmaatregelen te nemen, is in het belang van elk land.’

Rijke landen willen dat opkomende economieën met een hoge uitstoot, zoals China en de Golfstaten, hun deel betalen. Terwijl ze pogingen ondernemen om hen op te nemen in het donorbestand van het NCQG, geven sommige van deze landen echter al bilaterale klimaatfinanciering, buiten het VN-proces om.

Beijing beloofde donderdag om de financiële steun aan Afrika op te voeren met een nieuw financieringsaanbod van 51 miljard dollar voor de ontwikkeling van infrastructuur, landbouw en handel op het hele continent. Daaronder vallen dertig projecten voor schone energie en groene ontwikkeling, aldus het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, dat geen verdere details gaf.

Stiell vindt dat COP29 ‘moet aangeven dat de klimaatcrisis een kerntaak is voor elke regering, met bijhorende financiële oplossingen’.

Hij roept op tot vooruitgang op vlak van een reeks financieringsbronnen naast het NCQG, tot het op gang brengen van een wereldwijde koolstofmarkt, en het operationeel maken van het nieuwe verlies- en schadefonds.

‘Een Afrika in opkomst, een Afrika dat in staat is om gedurfdere klimaatmaatregelen te nemen, is in het belang van elk land’, benadrukt de VN-klimaatbaas.

Dit artikel is eerder verschenen bij IPS-partner Climate Home News.