“‘‘De rijken minder belasten is geen goed idee’ ’

Met zijn voorstel om de hoogste belastingschijf van 50% af te schaffen, biedt Bart De Wever (N-VA) vooral een fiscaal cadeautje aan de allerrijksten. En aan de MR, die om een dergelijke maatregel vraagt.

Het voorstel druist in tegen het idee van fiscale rechtvaardigheid en wijkt af van de aanbevelingen van de groep experts die in opdracht van de minister van Financiën de Belgische fiscaliteit moest hervormen. Bovendien zou het het overheidstekort met nog eens 9 miljard euro doen toenemen.

In zijn onderhandelingsmandaat rechtvaardigt De Wever de afschaffing van de belastingschijf van 50% door te stellen dat geen enkele burger meer dan de helft van zijn of haar loon zou moeten inhouden. Op het eerste gezicht lijkt dit idee aantrekkelijk, bijna vanzelfsprekend. Maar het is gebaseerd op een misleidende interpretatie van hoe progressieve belastingen werken.

De hoogste inkomstenbelastingtarieven hebben niet altijd rond de 50% gelegen. Tijdens de naoorlogse periode – de zogenaamde Trente Glorieuses - belastten economische grootmachten zoals de Verenigde Staten, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk de hoogste inkomens tegen tarieven tot 80% of 90%, terwijl ze een sterke economische groei kenden.

Betekent dit dat alle inkomsten belast werden tegen deze extreme tarieven? Natuurlijk niet. Want het hogere tarief was alleen van toepassing op een fractie van het inkomen, boven een bepaalde drempel. Hetzelfde geldt voor het 50%-tarief in België. Belgische belastingbetalers worden dus belast tegen het tarief van 50% op de eerste euro boven de drempel van 48.320 euro bruto per jaar. Het probleem is inderdaad dat deze drempel veel te snel wordt bereikt.

Een progressief belastingstelsel betekent dat de belastingtarieven stijgen naarmate iemands inkomen stijgt.

Dus wat zou de impact zijn van de belastinghervorming van De Wever op de portemonnee van de Belgische belastingbetaler? Volgens Matthias Somers, econoom bij de denktank Minerva, zou deze hervorming een jaarlijkse winst van €660 opleveren voor een voltijdse werknemer onder het mediaanloon ( volgens de meest recente gegevens van Statbel is het mediaanloon 3728 euro bruto per maand, red.).

Deze verhoging zou echter niet gekoppeld zijn aan de afschaffing van het 50%-tarief, omdat belastingbetalers onder het gemiddelde loon niet de inkomensdrempel bereiken die nodig is om het tarief toe te passen. Deze winst zou in feite komen van een andere maatregel, de verhoging van het belastingvrije deel. Een verhoging die veel experts noodzakelijk achten. Dit is het deel van het inkomen waarop geen belasting wordt ingehouden.

Op dit moment geldt deze vrijstelling voor de eerste 10.160 euro die wordt verdiend. De Wever wil de vrijstelling verhogen naar de eerste 12.000 euro. Deze maatregel zou iedereen ten goede komen. Zowel laag- als veelverdieners.

Aan de andere kant zal de afschaffing van de 50% belastingschijf alleen inkomens boven het mediaanloon ten goede komen. Volgens Somers zal het netto-inkomen van de top 10% belastingbetalers met 2.400 euro per jaar stijgen. Vier keer meer dan de laagstbetaalden. En voor de rijkste 5% zou deze winst oplopen tot bijna 3000 euro per jaar, of vijf keer meer dan de laagste lonen. Hoe hoger het salaris, hoe groter de winst.

Mensen boven het gemiddelde loon zouden dus profiteren van zowel de verhoging van het belastingvrije deel als de afschaffing van de hoogste belastingschijf. Het is dus een regressieve belastinghervorming die indruist tegen de principes van fiscale rechtvaardigheid.

Een progressief belastingstelsel betekent dat de belastingtarieven stijgen naarmate iemands inkomen stijgt. Mensen met hogere inkomens betalen een groter deel van hun inkomen aan belasting, terwijl mensen met lagere inkomens tegen lagere tarieven worden belast. Het doel is om de belastingdruk eerlijker te verdelen op basis van ieders vermogen om bij te dragen. In dit geval zou het schrappen van de 50% belastingschijf betekenen dat de nieuwe hoogste belastingschijf van toepassing zou zijn op 95% van de voltijdse werknemers. Paradoxaal genoeg zou dit alleen maar het idee versterken dat de belastingen in België te hoog zijn.

Vanuit budgettair oogpunt zijn we er ook niet. De rekening voor de overheid zou extreem hoog zijn, met een geschat verlies aan belastinginkomsten van 9 miljard euro. Is dit te rechtvaardigen als we er voortdurend aan herinnerd worden dat het gat in de begroting al diep genoeg is? Niemand betaalt graag belastingen, maar iedereen wil wel betaalbare gezondheidszorg, kinderopvang, leraren, ambulanciers en brandweerlieden.

Als het doel van deze belastinghervorming is om meer mensen aan het werk te krijgen door werken lonender te maken, dan zou de hele operatie slechts een slag in de lucht zijn. Laagbetaalde werknemers zouden het minst profiteren van de hervorming en er zou een extra begrotingstekort worden gecreëerd, dat onmogelijk te financieren zou zijn, om de hoogste inkomens een vroeg Sinterklaascadeau te geven.

In werkelijkheid zou het verstandiger zijn om te werken aan het verhogen van het belastingvrije quotum en het verbreden van de belastingschijven. Het probleem is niet het tarief van 50%, maar het feit dat het te snel wordt toegepast.

Een verbreding van de belastingschijven zou het progressieve karakter van het belastingsysteem afvlakken en de Belgische fiscaliteit meer in lijn brengen met die van de buurlanden. De volgende stap zou waarschijnlijk zijn om, zoals de regering-Barnier in Frankrijk doet, het overheidstekort te compenseren door een vermogensbelasting in te voeren.

Julien Desiderio is beleidsmedewerker fiscaliteit bij Oxfam België.