Palestijnse geweldloze activist Issa Amro: ‘Ze probeerden me te vermoorden’

Ik volg de locatie die Amro me via WhatsApp stuurde. Het is vrijdag, de straten van Hebron zijn verlaten, de winkels gesloten. Plots verschijnt pal over de hele winkelstraat een muur met daarin een militaire controlepost en prikkeldraad. Dit is de bekende Al-Shuhada Street. Ik moet door de controlepost, maar de draaideur blokkeert.

‘Kom nu naar binnen’, klinkt een scherpe stem door een microfoon. Er is geen soldaat te bespeuren, enkel die stem. Uiteindelijk verschijnt een soldaat om mijn paspoort te controleren. Een paspoortcontrole om in één straat van één stad te bewegen.

Pal in het hart van de oude stad van Hebron ligt een Israëlische nederzetting, afgesloten van de rest van de stad. Ongeveer 700 Israëlische kolonisten, die vaak uit de Verenigde Staten komen, worden er beschermd door evenveel soldaten. Palestijnen worden er weggepest.

‘Je mag gaan’, zegt de soldaat vriendelijk. Aan de andere kant van de controlepost verschijnt een spookstad. Israëlische vlaggetjes wapperen aan de huizen, ooit allemaal bewoond door Palestijnen. Op elke straathoek staat een legerjeep, soldaten patrouilleren.

Plots stopt een jeep naast me. De deur zwaait open. ‘Waar ga je naartoe’, snauwt een zwaar bewapende soldaat met zonnebril en Amerikaans Engels accent. Hij weet dat ik onderweg ben naar Issa Amro.

De omweg leidt door een eeuwenoude olijfboomgaard op Tel Rumeida, de heuvel die uitkijkt over Hebron. ‘Stop!’, weerklinkt schel van tussen de olijfbomen. In de verte zie ik een legerjeep en een soldaat. Ze bewaken Amro’s huis.

‘Ik ga naar Issa’, roep ik.

‘Ok, ga maar’, klinkt het.

Ik bezoek Amro in de wintermaanden. Het is buiten nog koud. Ik tref Amro aan als een kluizenaar, met warme kleren en dikke jassen over elkaar. In een koude, lege kamer schuift hij me een tas koffie voor. Kolonisten vernielden de aansluiting van zijn elektriciteit en verwarming, en hij mag niets herstellen. Terneergeslagen, maar tegelijk onwrikbaar, vastberaden en strijdvaardig gaat hij voor me zitten.

Woont u hier met uw gezin?

Issa Amro: Ik heb geen familie. Oké, mijn zoon woonde hier voor de oorlog. Hij verliet Hebron met zijn moeder. Gelukkig waren ze die dag niet hier.

7 oktober 2023?

Issa Amro (buigt zijn hoofd, vecht tegen woede en tranen): Het is niet in woorden uit te drukken. Tien uur van pijn. Toen ik gehoord had over wat er in Gaza was gebeurd, haastte ik me naar huis. Ik verwachtte dat het Israëlische leger de wegen zou afsluiten.

Voor mijn huis trof ik mijn buren: Israëlische kolonisten, gewapend en in legeruniform. Ze verhinderden me om binnen te gaan. Een soldaat beval me met hem mee te gaan. Ik ken hem. Ik ken de meeste soldaten hier. Toen vielen wel tien soldaten me aan. Ze duwden me, sloegen me, deden me handboeien om, blinddoekten me, knevelden me met hard aangespannen plastic draad die tot bloedens toe diep in mijn huid sneed. Ze hielden me vast in een militaire basis.

'Niets verbaast me nog van wat de Israëlische kolonisten doen. Ze hebben hun ware gezicht laten zien.'

Wat is daar gebeurd?

Issa Amro: Slaan, schoppen, spugen, seksueel misbruik. Ik was geblinddoekt, maar ik herkende de stemmen van de soldaten.

Een van hen zei: ‘Je bent mijn teef, zuig aan mijn lul.’ En hij duwde hem in mijn gezicht. Ze zegden dat ze me zouden verkrachten en neerschieten. Ze pakten hun pistool en deden alsof. Ze stopten me in een ijskoude kamer met airconditioning. De vrouwen en kinderen van de kolonisten kwamen foto’s en video’s van mij maken alsof ik een gekooid dier was. Dat duurde tien uur. Tien uur van pijn.

Niets verbaast me nog van wat de Israëlische kolonisten doen. Ze hebben hun ware gezicht laten zien. We wisten dat dit op een dag zou gebeuren. 7 oktober 2023 was die dag.

Ik werd een week zonder eten in mijn huis vastgehouden. Daarna kon ik naar buiten om medicijnen en voedsel te halen. En op 20 oktober sloten ze mijn huis volledig af en werd ik eruit gezet.

Heeft een mensenrechtenorganisatie u geholpen?

Issa Amro: Ja. Nadat ik uit mijn huis was gezet, werd ik naar H1 gestuurd (H1 is het deel van Hebron dat bestuurd wordt door de Palestijnse Autoriteit, terwijl H2 bezet en gekoloniseerd wordt door Israël, red.). Yehuda Shaul, een Israëlische activist, heeft me geholpen bij een rechtszaak voor het Israëlische Hooggerechtshof. Dat besliste uiteindelijk dat ik naar mijn huis mocht terugkeren. Als je geen juridische bijstand hebt, ben je een vogel voor de kat.

'Hier leven nog ongeveer 1000 Palestijnse gezinnen. Nu grijpen ze de oorlog aan om die laatste Palestijnen weg te krijgen.'

Binnen Hebron gebeurt hetzelfde als in de rest van de Westelijke Jordaanoever: Palestijnen worden verdreven uit de gebieden die Israël koloniseert naar de omsingelde enclaves onder de Palestijnse Autoriteit.

Issa Amro: De afsluiting van H2 is al tientallen jaren aan de gang, maar nog steeds leven hier Palestijnen zoals ik. Ongeveer 1000 gezinnen. Nu grijpen ze de oorlog aan om die laatste Palestijnen weg te krijgen, om feiten op de grond te creëren.

We worden voortdurend lastiggevallen. We kunnen geen bezoekers ontvangen, hebben geen sociaal leven, kunnen amper van normale dienstverlening genieten, kennen geen gevoel van veiligheid. Om de haverklap vallen soldaten onze huizen binnen. Na 7 oktober bedreigden ze verschillende gezinnen met een ultimatum. De meeste zijn gebleven. Ze hebben geen alternatieven.

U kon terugkeren, maar lijkt wel een gevangene in uw eigen huis. Denkt u dat Israëlische soldaten en kolonisten u viseren omdat u een zichtbare activist bent en veel journalisten ontvangt?

Issa Amro: Absoluut. Ik probeer te verhinderen dat ze nog meer Palestijnse huizen in H2 in beslag nemen. Ik doe dat via de juridische weg en door geweldloos verzet.

Dat soort vreedzame Palestijnen willen ze niet. Ze willen kunnen zeggen dat alle Palestijnen Hamas zijn en Joden willen vermoorden. Ik ben een normale Palestijn die over vrede praat. Ik ontvang voortdurend joden in mijn huis en ben tegen elke vorm van geweld. Dat weten ze.

'Dat zoveel joodse organisaties opkomen voor de rechten van Palestijnen is het resultaat van hard werk, van vreedzaam verzet.'

Bent u tevreden over uw impact?

Issa Amro: Zeker. Kijk naar de honderdduizenden solidariteitsactivisten die Hebron bezochten. Dat is verbazingwekkend. Kijk hoeveel joodse mensen en joodse organisaties in de Verenigde Staten nu opkomen voor de rechten van Palestijnen. Dit kwam niet uit de lucht vallen. Het is het resultaat van hard werk, van vreedzaam verzet.

Zo zijn er veel voorbeelden. Dat België zich aansloot bij die rechtszaak van Zuid-Afrika voor het Internationaal Gerechtshof, een heel belangrijke stap, was ook het resultaat van onze inspanningen. Het is onze plicht om de wereld te blijven sensibiliseren. Ik doe het al tientallen jaren en ik zal het blijven doen.

U hoopt dat dit in de toekomst kan leiden tot echte verandering?

Issa Amro: Zeker weten. We zijn de jonge generatie aan het winnen. Zij zijn beter geïnformeerd dan hun ouders en grootouders. Amerikaanse joden staan massaal op tegen de bezetting. Grote Amerikaanse televisiezenders zoals CNN komen bij me langs.

En ook zij werden staande gehouden door de Amerikaans-Israëlische soldaten hier. Amerikanen controleren andere Amerikanen die Palestijnen in Palestina willen ontmoeten. Het is een absurde realiteit. Wat vindt u van de Europese Unie? Ondersteunen ze activisten in Hebron genoeg? Voelt u zich gesteund? Sommigen zijn hier om humanitaire hulp te organiseren zodat Palestijnen kunnen overleven onder bezetting en kolonisatie. Ondertussen stuurt Duitsland massaal veel wapens naar Israël.

Issa Amro: Duitsland wil zijn historische fout corrigeren door een nieuwe te maken. Het lijkt erop dat ze niets hebben geleerd uit het verleden. Zoiets als een Holocaust of een genocide, dat mag niemand overkomen. Als ik een overlevende van de Holocaust zou zijn, of als ik familieleden in de Holocaust zou hebben verloren, dan zou ik de slachtoffers van de Holocaust niet steunen om zelf onderdrukkers te worden. Dit zorgt niet voor een veilige toekomst voor joden. Het is suprematie. Europa is deel van het probleem.

U ontvangt ook vaak vertegenwoordigers van de EU.

Issa Amro: De vertegenwoordiger van de EU op de Westelijke Jordaanoever was hier net voor u. Zelfs voor haar was het moeilijk om tot bij mij te geraken. EU-medewerkers op het terrein doen hun best, ze weten alles wat er gaande is, maar ze hebben geen macht.

'De Palestijnse Autoriteit is een bezetting bovenop de Israëlische bezetting.'

Ontvangt u zelf steun van de EU?

Issa Amro: Geen financiële steun. Mijn organisatie, Youth Against Settlements, is niet officieel geregistreerd bij de Palestijnse Autoriteit (PA). Ik ben erg kritisch over de corruptie van de PA. De PA staat ons niet eens toe om nieuwe politieke partijen op te richten. Het is een bezetting bovenop de Israëlische bezetting.

De Palestijnse samenleving moet zich kunnen organiseren en vrije verkiezingen kunnen houden. Maar de Palestijnse leiders willen dat niet.

Een Palestijnse eenheidsregering met verschillende partijen die zich achter één programma en één visie scharen over de toekomst van Palestina en houding tegenover Israël, dat ontbreekt.

Issa Amro: Dat doen ze niet. Het zijn corrupte dictators, verouderde leiders van wie de houdbaarheidsdatum ver overschreden is. Ze worden gesteund door Europa en de Verenigde Staten. Het is autoriteit zonder meer, voor niks. Ze beschermen de Palestijnen niet eens tegen gewone misdaden. (Amro schrijft consequent over de passiviteit en corruptie van de PA. Zo schreef hij na de moordaanslag van 3 juni dat ‘de Palestijnse politie niet eens naar de plaats delict is gegaan om bewijsmateriaal te verzamelen’, red.)

Hebt u nooit het gevoel gehad dat het beter zou zijn om bij de PA aan te sluiten?

Issa Amro: En meedoen aan corruptie? Nee. Ik heb mijn tijd gewijd aan het bestrijden van de Israëlische bezetting en de Palestijnse corruptie, altijd aan de zijde van mijn volk. Misschien dat ik hen in de toekomst, als we een nieuw leiderschap hebben, zal steunen.

'Ofwel leven we in één staat, allemaal samen met dezelfde rechten. Ofwel leven we in twee staten volgens het internationaal recht.'

Ziet u een toekomst met Israëli’s?

Issa Amro: Ik ken veel Israëli's die tegen de bezetting strijden en vasthouden aan hun principes en moraal om zich samen met de Palestijnen te organiseren voor een andere toekomst. Sarit Michaeli, Arik Ascherman, Yehuda Shaul en zovele anderen. Ze doen geweldig werk, al heel lang. Arik werd bijna vermoord wegens zijn mensenrechtenactivisme. Kolonisten zien hen als verraders.

Ofwel leven we in één staat, allemaal samen met dezelfde rechten. Ofwel leven we in twee staten volgens het internationaal recht. Maar niet met Israëlische nederzettingen op Palestijns land. Joodse mensen kunnen ook gewoon in de Palestijnse staat wonen, dat is geen probleem.

Tegen mijn Israëlische vrienden die geloven in één staat, zeg ik: vergeet niet dat kiezers dan zullen beslissen over de naam en de vlag van het land. Het is dan één staat voor iedereen. Israël zal je niet kunnen behouden als naam en vlag. De macht zal in handen zijn van de meerderheid. En de minderheid zal haar rechten beschermd zien. We willen niet meer rechten hebben dan de Joden. We willen dat de Joden dezelfde rechten hebben als wij.

Maar de discussie over één of twee staten is soms naast de kwestie.

Wat bedoelt u?

Issa Amro: De Apartheid in Zuid-Afrika veranderde in een structurele ongelijkheid tussen wit en zwart. De zwarten hebben politieke macht, maar geen economische. 8 procent van de bevolking bezit 80 procent van het land. Het is nog steeds een kwestie van land en economische invloed. De townships in Zuid-Afrika bestaan nog steeds, te veel zwarte mensen zitten nog steeds vast in deze sloppenwijken.

Eén staat met gelijke vertegenwoordiging is geen garantie voor rechtvaardigheid. We hebben ook een herverdeling van het land nodig, een verdeling van de rijkdom, een verdeling van de natuurlijke hulpbronnen. We willen niet de slechte oplossing van Zuid-Afrika herhalen.