“‘‘De bezetting van de UGent in 2024 was succesvoller dan die van 1979’’

De voorbije weken liep ik van tijd tot tijd het UFO-gebouw van de Gentse universiteit binnen dat werd bezet door studenten. Hun eis aan hun univeristeit: klaarheid scheppen over de relaties van de UGent met Israëlische universiteiten. Als zou blijken dat die banden hebben met het Israëlische leger, volgde de eis dat de UGent die relaties per direct zou stopzetten.

Tijdens mijn bezoekjes was ik onder de indruk van de rustige vastberadenheid en de bijna serene sfeer waarin de bezetters er zaten te blokken. Het vergt overigens nogal wat om de actie vol te houden tijdens de blokperiode én de examens.

Ook indrukwekkend was het drie uur durende open en vrij rustige gesprek van de bezettende studenten met rector Rik Van de Walle. Die deed toch wel zijn best om zijn onhandige communicatie die aan het gesprek voorafging te herstellen.

Onderweg bereikten de studenten grotendeels hun doel, want de universiteit verbreekt de relaties met de Israëlische universiteiten. Chapeau.

Met enige weemoed dacht ik terug aan de twee bezettingen van het vlakbij gelegen rectoraat waar ik als student nauw bij betrokken was in het academiejaar 1978-1979. Maar onze strijd toen verliep heel anders dan die van vandaag.

Onze strijd was een lokale strijd, tegen de verdubbeling van het inschrijvingsgeld van 5000 naar 10.000 frank. We kwamen op voor een eigen belang al verbonden we dat aan de democratisering van het hoger onderwijs, een belangrijke strijd die vandaag nog te zien is in de Verenigde Staten of het Verenigd Koninkrijk. 'Dat is ook heel actueel', vertelde één van de blokkende bezetsters me. 'Sommige manama's kosten nu ook al 7000 euro per jaar.'

Maar hoewel onze strijd lokaler was, kon de universiteit er zelf minder aan verhelpen. Het inschrijvingsgeld werd toen nog bepaald door de Belgische minister van Onderwijs. De universiteit kon alleen druk zetten.

Bredere betekenis

De huidige bezetters strijden weliswaar voor een internationale kwestie, maar in dit geval beschikt de universiteit wel over een handelingspositie. Toch hebben de acties van de studenten, aan de UGent, maar ook de vele andere universiteiten, een veel bredere relevantie.

Deze jonge generatie legt een blinde vlek van de westerse politiek bloot: ze stelt vast dat miljoenen Palestijnen al decennia als tweederangsburgers behandeld worden door de Israëlische bezetter die nochtans volkenrechtelijk voor hen verantwoordelijk is.

En ze ziet hoe deze Apartheid – hoe kan je een systematische discriminatie van één groep burgers anders noemen? – nu culmineert in de slachting van duizenden kinderen. Weliswaar als vergelding van de moordende raid van Hamas op 7 oktober vorig jaar.

Dat deze generatie studenten deze kwestie grondig leert kennen, kan helpen om de naoorlogse westerse vertekende blik inzake Israël op te ruimen. Het was goed en begrijpelijk dat Europese staten en het Westen verantwoordelijkheid opnamen voor de misdaden begaan tijdens de Tweede Wereldoorlog: het begaan en het laten gebeuren van de genocide op de Joden en andere groepen.

Om die schuld af te lossen liet het Westen Israël ontstaan en de Arabische wereld moest er maar mee ‘dealen’. Sindsdien blijft dat westerse schuldgevoel tegenover (intussen kernmacht) Israël bestaan, (al spelen er ook andere belangen). Die blijvende bias vertekent de perceptie en het beleid zodanig dat het dat andere grote resultaat van de Tweede Wereldoorlog – het verbod op internationaal geweld zoals dat in het VN-Handvest staat – volledig dreigt te ondermijnen.

Verwende kinderen die de regels niet moeten naleven, schieten dikwijls zichzelf in de voet.

Een steeds zelfbewuster Globale Zuiden ziet dit voor wat het is: twee maten en twee gewichten. De internationale regels – vooral dan de resoluties van de VN-Veiligheidsraad – lijken al decennia niet te gelden voor Israël. Dat verklaart waarom bijna alle landen van het Globale Zuiden de staat Palestina erkend hebben.

Als deze generatie westerse jongeren die vertekende blik van het Westen kan corrigeren en rationeler maken is dat een goede zaak voor de Palestijnen, voor de westerse geloofwaardigheid en de geloofwaardigheid van de internationale regels. Op termijn is het ook positief voor Israël: verwende kinderen die de regels niet moeten naleven, schieten dikwijls zichzelf in de voet.

Trap niet in de val van het geweld

Zoals gezegd hebben de Gentse studenten intussen hun doelen goeddeels bereikt, al bleef een deel van de studenten tot eind vorige week de bezetting voortzetten omdat er nog zes bedrijven zijn waarmee de UGent contracten heeft, en omdat de universiteit te weinig vooruitgang maakt inzake duurzaamheid.

Dat laatste is een beetje vreemd want duurzaamheid realiseren is het werk van decennia en bereik je niet door een auditorium te bezetten. Vorige week verlieten de bezetters het UFO-gebouw, onder druk van het rectoraat dat een mogelijke een uitzetting overwoog. Dat vond ik een verstandige beslissing van de bezetters.

Van de bezettingen waar ik aan deelnam weet ik dat geweld niet per se tot betere resultaten leidt. Onze eerste bezetting liep destijds nog rustig af. We kregen een vrijgeleide nadat we dreigden alle administratie door de ramen te gooien en na bemiddeling van professor Jaap Kruithof.

Maar de tweede keer viel de rijkswacht na een uur het rectoraat binnen. Met een imposante bijl hakten ze de deur in van het bureau van rector André Hoste waarin we ons verschanst hadden en werden we afgevoerd.

Later liep het nog helemaal uit de hand met veel geweld in de straten, vooral nadat de politie toen alles weer rustig was geworden, onnodig, het studentensecretariaat was binnengevallen en er allerlei documenten meenam. Vanaf dan werd het een kat en muis spel tussen studenten en politie. Met inhoud had dat niet veel meer te maken. Het trok soms ook een ander soort activisten aan, die vooral kicken op het gooien met trottoirtegels.

Het zou spijtig geweest zijn als deze bezettingsactie daarop uitgelopen was. Het is beter om je energie te sparen en te herbronnen voor de veel ruimere strijd die nog wacht. Zoals onderzoeken of de universiteit een bredere rol kan spelen. Misschien kan het bestuur haar engagement – want de rector zei in het open gesprek dat hij de Gaza-oorlog verschrikkelijk vond - ook tonen door op Belgisch en Europese niveau de universitaire actie te stimuleren.

Hopelijk kan deze jonge generatie effectief die ruimere rol vervullen in het bijsturen van de westerse bias rond Israël, in de komende jaren en decennia.