“‘Midden in de winter is de lente aangebroken in Syrië’

‘Het lijkt altijd onmogelijk tot het is verwezenlijkt’, zei Nelson Mandela ooit. Gevoelens van ongeloof en vreugde beheersten de afgelopen dagen, terwijl ik het nieuws over Syrië op de voet volgde. Dat heeft voor een groot deel te maken met de Syriërs waarmee ik de afgelopen jaren heb samengewerkt. Aziz, Majd, Bilal, Fawaz, Mustafa en Mohammad – ze vertelden allemaal hetzelfde verschrikkelijke verhaal over de oorlog. Ik herinner me nog de dagen dat ze gekweld rondliepen nadat ze hadden gehoord dat er opnieuw familieleden door geweld waren omgekomen.

Toen Poetin Oekraïne binnenviel, zei Mohammad: ‘We zijn gevlucht voor de Russen en nu komen ze naar hier.’ En toen hij mijn verwarring zag, voegde hij eraan toe: ‘Rino, het kan sneller oorlog worden dan je denkt.’ Zijn woorden blijven nazinderen.

Ik besefte opnieuw hoe gelukkig we mogen zijn dat de duivel in Dewinter nooit de kans heeft gekregen om zijn visie te realiseren.

Maandagmorgen bleek een derde van de krant gewijd aan de bevrijding van Syrië. Over de wereldwijde euforie, zoals ook in Gent: huilende en lachende gezichten met Syrische vlaggen. Over de verdreven dictator, wiens regime het land volledig heeft verwoest. Over de mogelijke gevolgen voor de regio, die nu internationaal met argusogen wordt gevolgd. De foto's spraken boekdelen: mensenmassa’s die zongen en dansten, een volk dat eindelijk adem leek te halen na jaren van onderdrukking en bloedvergieten.

In een reactie stelde Vlaams Belang-politicus Filip Dewinter, die drie keer bij Assad op bezoek ging, dat de dictator weliswaar “geen doetje” was, maar dat wat komt nog erger zal blijken. Hij beweerde dat we met weemoed zullen terugdenken aan Assad en de stabiliteit die hij bracht: ‘Better the devil you know, than the devil you don't.’ Ik besefte opnieuw hoe gelukkig we mogen zijn dat de duivel in Dewinter nooit de kans heeft gekregen om zijn visie te realiseren.

Maar deze opvatting is niet uniek aan Dewinter; het weerspiegelt een breder wantrouwen in de EU jegens veranderingen in de regio. Het wordt een uitdaging voor een steeds rechtser Europa om deze ontwikkelingen te omarmen.

Ondertussen volgde ik het nieuws op Al Jazeera: eerst de juichende, dansende menigten, een euforische bevolking die massaal naar de hoofdstad trok. De opengebroken gevangenissen waarin tienduizenden tegenstanders van het regime opgesloten zaten, en waaruit uitgemergelde gevangenen verbaasd naar buiten strompelden.

Wat eerst op een lente leek, dreigt met de minuut opnieuw te bevriezen door de koude adem van internationale geopolitieke berekeningen en oude vetes.

Vandaag lees ik dat Israël meer dan 300 luchtaanvallen heeft uitgevoerd omdat het zich zogenaamd zorgen maakt dat het hele wapenarsenaal en militaire uitrusting in handen van de rebellen zou kunnen vallen. De belangrijkste militaire locaties in Syrië, waaronder luchthavens, opslagplaatsen, militaire signaalstations en vele wapen- en munitiedepots, zijn uitgeschakeld. Ook werd de militaire vloot tot zinken gebracht. Dit werpt meteen een grote schaduw over de vreugde van de afgelopen dagen. Ondertussen krijgen Syriërs, die zich in Europa gevestigd hebben, de vraag of ze naar Syrië willen terugkeren. Alsof de situatie daar nu uitnodigt om voor de zoveelste keer have en goed achter te laten en nog maar eens opnieuw te beginnen. 

Midden in de winter is een lente aangebroken in Syrië. Het land heeft het juk van de dictatuur afgeschud. Maar het is de vraag of de wereld de Syrische bevolking een toekomst gunt, een kans om te evolueren naar een leven in vrijheid en waardigheid. De uitdagingen zijn immens: van het opbouwen van een democratisch systeem tot het herstellen van de enorme fysieke en sociale schade die de oorlog heeft aangericht. Bovendien hangt de dreiging van buitenlandse inmenging als een donkere wolk boven het land. Wat eerst op een lente leek, dreigt met de minuut opnieuw te bevriezen door de koude adem van internationale geopolitieke berekeningen en oude vetes.

Of zoals de invloedrijke journalist en analist Rami G. Khouri – bekend om zijn pleidooien voor dialoog en scherpe analyses van regionale ontwikkelingen in het Midden-Oosten – het in een interview op Al Jazeera samenvatte: ‘Het Syrische volk wil een fatsoenlijk leven, respect en gehoord worden. Wij kunnen enkel nederig toekijken hoe ze hun toekomst vormgeven en stoppen met de westerse onzin om te analyseren wat de lengte van een baard betekent of complottheorieën te verzinnen.