“‘Future of work initiative: IAO maakt zich op voor zijn eeuwfeest’
De Internationale Arbeidsorganisatie werd in 1919 gesticht op het puin van de eerste wereldoorlog. Met van bij de aanvang één heldere baseline: geen vrede zonder sociale rechtvaardigheid. Maar hetgeen betekent dat de IAO binnen vier jaar zijn eerste eeuwfeest kan vieren. Vieren? Of herdenken? Of vooruitkijken?
Vieren lijkt in elk geval wat ongepast. Met al die brandhaarden in de wereld. Met de groeiende ongelijkheid in de wereld.
Met de wereldwijde schendingen van basisrechten van werknemers.
Met massieve werkloosheid, in het bijzonder ook van jongeren.
Herdenken, dan maar. Neen, ook dat niet, zei Guy Ryder, directeur-generaal van de IAO, hier al op de openingszitting (http://www.ilo.org/ilc/ILCSessions/104/media-centre/speeches/WCMS_372619/lang–en/index.htm). Of dat toch niet alleen. Laat ons ook vooruitkijken, gaf Ryder aan. Want de wereld van het werk verandert met een ongeziene snelheid, volgens megatrends die het gewoonlijke tijdsbestek van de politieke mandaten overstijgen. En laat ons die 100ste verjaardag dus ook en vooral gebruiken om vooruit te kijken. En hoe de IAO in zijn volgende eeuw van bestaan kan bijdragen aan de agenda van sociale rechtvaardigheid, waartoe hij in 1919 werd opgericht.
De toekomst van de arbeid
Waarmee hij verwees naar het future of work initiative dat hij twee jaar geleden al aankondigde, als een van de zeven eeuwfeestinitiatieven van de IAO. Dat naast het governance, standards, green, enterprises, the end to poverty en women at work iniative. Dat initiatief begint stilaan vastere vorm te krijgen. Met drie fasen, rond vier thema’s. De details vind je in het rapport van de directeur-generaal voor deze Conferentie (http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—ed_norm/—relconf/documents/meetingdocument/wcms_369026.pdf), dat hier sinds donderdag werd besproken in de plenaire zitting.
Fase 1, onmiddellijk op te starten: denkwerk, reflectie over de future of work. Met input van alle mogelijke stakeholders, en zeker ook het wetenschappelijke bedrijf. Gestructureerd volgens vier thema’s, via zgn. centenary conservations, tegen eind 2016 al uitmondend in een reeks IAO-rapporten, over :
werk en samenleving : voor een fundamentele bezinning over de plaats van arbeid in de samenleving. Met onder meer een beklijvende vraag in het rapport van de DG: als Sigmund Freud indertijd zei dat arbeid het individu verbindt met de samenleving en als arbeid individuen sociale identiteit verleent, mede door langdurige opname, via een stabiele arbeidsrelatie, in werkgemeenschappen, welke impact dreigt dan niet door de erosie van de stabiele arbeidsrelatie, laat staan werkloosheid?
waardig werk voor ieder: over het massieve banentekort en de risico’s dat dit verder groeit, als je ziet welke onontgonnen mogelijkheden de digitalisering, de robotisering en de 3D-printing nog bieden. Alleen al om tegen 2030 terug te keren naar het werkgelegenheidsniveau van voor de financiële crisis zijn 600 miljoen jobs nodig. Het opgeven van de doelstelling van volledige werkgelegenheid kan in elk geval geen optie zijn, zei Ryder hier;
de organisatie van arbeid en productie: over de toename van diverse vormen van zelfstandige arbeid en atypische arbeidscontracten, met meer en meer arbeidsrelaties van korte duur. In het verlengde van het kortetermijndenken dat de financialisatie van de economie meebracht;
de governance van de arbeid:over de rol die de IAO-normen kunnen en moeten spelen en hoe zich dit verhoudt tot de privé-initiatieven voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Kort door de bocht, deze samenvatting. Lees beter het rapport zelf: op minder dan 20 bladzijden in een notendop een vogelperspectief op de grote uitdagingen, die in die eerste fase aan bod zouden moeten komen. Op die basis wordt dan een commissie van hoog niveau voor de toekomst van de arbeid opgericht, om dit alles te verwerken tot een besprekingsrapport voor de Conferentie van 2019. Dat is fase twee. Fase drie moet door de Lidstaten zelf worden ingevuld, met de aanmaning om in het voorjaar 2019 overal initiatieven te nemen in het kader van de 100ste verjaardag, zeker ook rond het future of work centenary initiative. Benieuwd wat België zal doen. En ook Vlaanderen. De beide hebben toch altijd al een sterke IAO-strategie gehad, samen met de sociale partners. Het zou jammer zijn dat ze die 100ste verjaardag aan zich laten voorbijgaan.
Centenary Declaration
Guy Ryder hoopt dat dit hele proces op de Conferentie van 2019 in elk geval kan worden bekroond met een een plechtige Centenary Declaration, in het verlengde van de vorige grote verklaringen: die van Philadelphia van 1944 en die over de sociale rechtvaardigheid van 2008. Dit alles nog verder uit te lijnen door de Governing Body van de IAO, ook op basis van de plenaire bespreking hier van het rapport.
Over rights and rules
Voor die bespreking mochten de woordvoerders van de werknemers- en werkgeversgroep hier de spits afbijten. Voor de werknemers is dat Luc Cortebeeck. Die zag het namens de werknemersgroep wel zitten (http://www.ilo.org/actrav/media-center/speeches/WCMS_373471/lang–en/index.htm). Omdat dit proces ook verplicht terug te kijken naar de bestaansgrond van de IAO, als vehikel om de race to the bottom tegen te gaan. Zoals het in de preambule van de oprichtingsacte van de IAO staat; “het falen van eender welke natie om menselijk arbeidsvoorwaarden te aanvaarden is een sta-in-de-weg voor de naties die verlangen in het eigen land de voorwaarden te verbeteren”, bracht Luc Cortebeeck in herinnering. En hoe die basisdoelstelling beter dan ooit kan worden gerealiseerd tegen de achtergrond van de grondige transformatie van de wereld van het werk, met zijn grote decent work deficits.
Op voorwaarde maar, voegde Luc Cortebeeck er aan toe, dat 2019 meer is dan een hoogmis met plechtige plenaire verklaringen, maar dat ook in de diepte kan worden gewerkt. Op voorwaarde dat zeker ook de ecologische dimensie komt. Op voorwaarde dat het ook sterke signalen kan sturen naar de andere internationale instellingen en ruimer de verantwoordelijkheid voor het financiële en economische beleid, wier beleid vaak de andere richting uitgaat. Op voorwaarde dat de rights and rules centraal blijven staan. In plaats van die aan de kant te schuiven, via privé-initiatieven voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zoals we uit de tragiek van Rana Plaza twee jaar geleden zouden moeten hebben geleerd, voegde Luc Cortebeeck er aan toe. Vooruitlopend op het grote debat op de Internationale Arbeidsconferentie van volgend jaar over de rol van de IAO naar de global supply chains. En op voorwaarde dat men de centrale rol van de sociale partners en dus ook van de verenigingsvrijheid en het recht op onderhandelen blijft erkennen en garanderen.
We can hardly wait…
Deze bijdrage werd geschreven door Chris Serroyen.
Dit artikel maakt deel uit van een reeks over de Internationale Arbeidsconferentie: